Cape Holland....thans heet het Willemsoord
Algemeen
De Oude Rijkswerf Willemsoord valt onder de titel "complexbescherming" van de Rijksdienst Monumentenzorg. De monumentale randbebouwing, in de periode 1995-2004 volledig gerestaureerd, en de dokken hebben de status van rijksmonument gekregen. Dat op zich al geeft aan dat hier sprake is van een belangrijke cultuur-historische waarde. Die waarde doet zich op diverse terreinen kennen: architectuur, ruimtelijke inrichting, industriële, militaire en maritieme geschiedenis, vaderlandse en sociale geschiedenis.
Als militair complex heeft de voormalige rijkswerf ook geschiedenis. Ooit telde ons land meer van deze complexen, maar door aanhoudende bezuinigingen ging de ene na de andere werf dicht. In 1993 verhuisde de rijkswerf naar een nieuwe locatie op de Nieuwe Haven. Ongeveer 175 jaar had het hier gegonsd van de activiteiten. De overgang van zeil- naar stoomschepen en van hout naar ijzer is hier prominent zichtbaar geweest. Fregatten zijn hier onder handen genomen, gigantische motoren zijn in revisie geweest, olietanks zijn van binnenuit schoongemaakt. Decennia lang hebben schilders, mastenmakers, houtbewerkers, instrumentmakers en elektromonteurs hier gezwoegd en geploeterd. Dagelijks kon je ze zien, met het broodtrommeltje achterop de fiets, het leger der wervianen. Met grenzeloze stiptheid verzamelden zij zich in de namiddag bij de Westpoort. Bij het eerste fluitsignaal sprintten zij met grote snelheid op hun fietsen weg.
En toen werd het stil op de Oude Rijkswerf Willemsoord. De lichten gingen niet meer aan. Duisternis daalde neer tussen de hoge muren en dekte de bewogen geschiedenis toe. Maar de stille leegte waarin het complex zich hulde, creëerde tevens de ruimte voor bezinning en overpeinzing. Het besef daagde dat Den Helder in het bezit was van een kostbare schat. Want dat is de Oude Rijkswerf Willemsoord. Nog los van de bijzondere architectonische waarde herbergt dit complex een historie die zijn invloed in vele richtingen heeft doen gelden.
De Oude Rijkswerf Willemsoord valt onder de titel "complexbescherming" van de Rijksdienst Monumentenzorg. De monumentale randbebouwing, in de periode 1995-2004 volledig gerestaureerd, en de dokken hebben de status van rijksmonument gekregen. Dat op zich al geeft aan dat hier sprake is van een belangrijke cultuur-historische waarde. Die waarde doet zich op diverse terreinen kennen: architectuur, ruimtelijke inrichting, industriële, militaire en maritieme geschiedenis, vaderlandse en sociale geschiedenis.
Als militair complex heeft de voormalige rijkswerf ook geschiedenis. Ooit telde ons land meer van deze complexen, maar door aanhoudende bezuinigingen ging de ene na de andere werf dicht. In 1993 verhuisde de rijkswerf naar een nieuwe locatie op de Nieuwe Haven. Ongeveer 175 jaar had het hier gegonsd van de activiteiten. De overgang van zeil- naar stoomschepen en van hout naar ijzer is hier prominent zichtbaar geweest. Fregatten zijn hier onder handen genomen, gigantische motoren zijn in revisie geweest, olietanks zijn van binnenuit schoongemaakt. Decennia lang hebben schilders, mastenmakers, houtbewerkers, instrumentmakers en elektromonteurs hier gezwoegd en geploeterd. Dagelijks kon je ze zien, met het broodtrommeltje achterop de fiets, het leger der wervianen. Met grenzeloze stiptheid verzamelden zij zich in de namiddag bij de Westpoort. Bij het eerste fluitsignaal sprintten zij met grote snelheid op hun fietsen weg.
En toen werd het stil op de Oude Rijkswerf Willemsoord. De lichten gingen niet meer aan. Duisternis daalde neer tussen de hoge muren en dekte de bewogen geschiedenis toe. Maar de stille leegte waarin het complex zich hulde, creëerde tevens de ruimte voor bezinning en overpeinzing. Het besef daagde dat Den Helder in het bezit was van een kostbare schat. Want dat is de Oude Rijkswerf Willemsoord. Nog los van de bijzondere architectonische waarde herbergt dit complex een historie die zijn invloed in vele richtingen heeft doen gelden.
Restauratie complex
De gemeente Den Helder heeft sinds 1995 het beheer van het complex Willemsoord en werd in 2000 juridisch eigenaar. Hierbij horen ook het Werfkanaal, een deel van de Koopvaardersbinnenhaven en een deel van het Natte Dok. In de tussenliggende jaren is de restauratie begonnen van de monumentale gebouwen en waterbouwkundige werken en werden plannen gesmeed voor een nieuwe culturele en recreatieve invulling. Hiervoor heeft de overheid, de Europese Commissie, het Rijk, de Provincie en de gemeente Den Helder gezamenlijk 80 miljoen euro subsidie verstrekt.
In de periode 1995-1996 is de Mastenloods (gebouw 66) als eerste gebouw gerestaureerd. De schade, opgelopen tijdens de bombardementen in WO II, was al hersteld. De orginele houten dakconstructie en de houten standvinken die de dakconstructie dragen, behoefden alleen plaatselijk te worden vernieuwd. het dak kreeg opnieuw een bedekking van leien: in totaal 40 strekkende kilometer als je de leien achter elkaar zou leggen.
Op 31 december 1999 begon officieel de restauratie van de Zuidwesthoek, bestaande uit de gebouwen 60A, 60B, 60C, 60D, 60E, 60F, 60G, 62 en 63. Een gedenksteen op de gevel van de Ketelmakerij (gebouw 63) herinnert aan de officiële oplevering in april 2002. Vrijwel tegelijkertijd zijn de overige gebouwen gerestaureerd. De laatste restauratieprojecten, gebouw 51 en 47, waren gereed in respectievelijk april en najaar 2004.
Maar de restauratie omvatte niet alleen de gebouwen. Ook de gehele infrastructuur werd hersteld danwel vernieuwd: riolering (15.000 meter), elektriciteits-, gas- en waterleidingen, damwanden en kademuren (15.000 basaltkeien en 600 meter stalen damwand), straatwerk (maar liefst 1.500.000 stenen over een oppervlak van circa 20.000 m2), dokken en bateau-portes en de jachthaven. Al met al een gigantische klus. De resultaten mogen er zijn: de monumentale waarde van het complex is weer in zijn oorspronkelijke glorie van weleer tevoorschijn gekomen.
De gemeente Den Helder heeft sinds 1995 het beheer van het complex Willemsoord en werd in 2000 juridisch eigenaar. Hierbij horen ook het Werfkanaal, een deel van de Koopvaardersbinnenhaven en een deel van het Natte Dok. In de tussenliggende jaren is de restauratie begonnen van de monumentale gebouwen en waterbouwkundige werken en werden plannen gesmeed voor een nieuwe culturele en recreatieve invulling. Hiervoor heeft de overheid, de Europese Commissie, het Rijk, de Provincie en de gemeente Den Helder gezamenlijk 80 miljoen euro subsidie verstrekt.
In de periode 1995-1996 is de Mastenloods (gebouw 66) als eerste gebouw gerestaureerd. De schade, opgelopen tijdens de bombardementen in WO II, was al hersteld. De orginele houten dakconstructie en de houten standvinken die de dakconstructie dragen, behoefden alleen plaatselijk te worden vernieuwd. het dak kreeg opnieuw een bedekking van leien: in totaal 40 strekkende kilometer als je de leien achter elkaar zou leggen.
Op 31 december 1999 begon officieel de restauratie van de Zuidwesthoek, bestaande uit de gebouwen 60A, 60B, 60C, 60D, 60E, 60F, 60G, 62 en 63. Een gedenksteen op de gevel van de Ketelmakerij (gebouw 63) herinnert aan de officiële oplevering in april 2002. Vrijwel tegelijkertijd zijn de overige gebouwen gerestaureerd. De laatste restauratieprojecten, gebouw 51 en 47, waren gereed in respectievelijk april en najaar 2004.
Maar de restauratie omvatte niet alleen de gebouwen. Ook de gehele infrastructuur werd hersteld danwel vernieuwd: riolering (15.000 meter), elektriciteits-, gas- en waterleidingen, damwanden en kademuren (15.000 basaltkeien en 600 meter stalen damwand), straatwerk (maar liefst 1.500.000 stenen over een oppervlak van circa 20.000 m2), dokken en bateau-portes en de jachthaven. Al met al een gigantische klus. De resultaten mogen er zijn: de monumentale waarde van het complex is weer in zijn oorspronkelijke glorie van weleer tevoorschijn gekomen.
Het unieke complex Willemsoord, wat vroeger de scheeps- en onderhoudswerf voor de Koninklijke Marine was, is nu een prachtig monumentaal deel van Den Helder dat zich gaandeweg verder ontwikkelt tot open stadsdeel. De restauratie van Willemsoord heeft een groot aantal jaren in beslag genomen met als resultaat een schitterend cultureel erfgoed. Willemsoord huisvest een diversiteit aan ondernemers en nautische en culturele instellingen.
Museumhaven
Met meer dan dertig bijzondere schepen, diverse werkplaatsen, een sleephelling, een restauratieloods, een afbouwkade, een dok en 't Schipperscafé vormt Museumhaven Willemsoord een prominent onderdeel van het nautisch kwartier op Willemsoord. Een haven met prachtig gerestaureerde tjalken, botters, kotters, lemsteraken, stoom- en motorsleepboten, zeilschepen, reddingboten en andere nautische monumenten. Blikvangers zijn onder andere het lichtschip Texel, jarenlang een baken in zee en ooit ook gebouwd op dit complex, en het nog verder te restaureren schroefstoomschip Bonaire.
Museumhaven Willemsoord is een openbaar terrein en strekt zich uit over de grachten aan de west-, zuid- en oostkant van het complex. Verder is het de thuishaven van diverse grote zeilschepen, waaronder de zeilbrik Morgenster, de zeilende haringlogger Tecla en de schoenerbrik Tres Hombres, die wordt gebruikt voor de zeilende handelsvaart.
Door de Stichting Nautische Monumenten worden op verzoek in 't Schipperscafé presentaties gegeven, maar ook rondleidingen verzorgd over de museumhaven en het werfcomplex.
Met meer dan dertig bijzondere schepen, diverse werkplaatsen, een sleephelling, een restauratieloods, een afbouwkade, een dok en 't Schipperscafé vormt Museumhaven Willemsoord een prominent onderdeel van het nautisch kwartier op Willemsoord. Een haven met prachtig gerestaureerde tjalken, botters, kotters, lemsteraken, stoom- en motorsleepboten, zeilschepen, reddingboten en andere nautische monumenten. Blikvangers zijn onder andere het lichtschip Texel, jarenlang een baken in zee en ooit ook gebouwd op dit complex, en het nog verder te restaureren schroefstoomschip Bonaire.
Museumhaven Willemsoord is een openbaar terrein en strekt zich uit over de grachten aan de west-, zuid- en oostkant van het complex. Verder is het de thuishaven van diverse grote zeilschepen, waaronder de zeilbrik Morgenster, de zeilende haringlogger Tecla en de schoenerbrik Tres Hombres, die wordt gebruikt voor de zeilende handelsvaart.
Door de Stichting Nautische Monumenten worden op verzoek in 't Schipperscafé presentaties gegeven, maar ook rondleidingen verzorgd over de museumhaven en het werfcomplex.
