ONZE MARINE VLOOT
  • HOME PAGE
    • Disclaimer
  • Updates
  • Vloot overzicht in silhouet
  • YouTube films
  • Marine Varende Vloot
    • Vliegdekschip Karel Doorman R 81 >
      • Geschiedenis van de Karel Doorman >
        • Reisverslagen R 81
        • Films Karel Doorman
        • Ingezonden dia serie
    • Joint Support Ship >
      • Film oud opvarenden
    • Landing Platform Dock >
      • LPD Rotterdam L 800
      • LPD Johan de Witt L 801
    • Kruisers >
      • Hr.Ms. Java
      • Hr.Ms.Sumatra
      • Hr.Ms. Soerabaja
      • Jacob van Heemskerck
      • Hr.Ms. de Ruyter vóór 1940 >
        • Hr.Ms. de Ruyter C 801 >
          • Reisverslagen
          • Juliana / Curacao
        • Doorman / Helfrich
      • Tromp
      • Zeven Provinciën C 802 >
        • C 802 Geschiedenis 1953 / 1976
        • Reisverslagen >
          • Reisverslag 1965 / Sijbrand Kamer
          • vervolg Sijbrand naar de Caribbean
        • Staf 1974
        • Ben Berns verhaal
        • Bemanning foto's
        • Nieuwe Provinciaal's 1965
        • Sloop ex C 802
        • Film's C 802
    • Jagers >
      • Torpedobootjagers Admiralenklasse >
        • Piet hein ( PH ) >
          • Reisverslag
        • Evertsen ( EV )
        • Van Genth ( GT )
        • Kortenaer ( KN ) >
          • Ingekomen post
        • Van Galen ( VG )
        • Witte de With ( WW )
        • Banckert ( BK )
        • Van Nes ( VN )
      • Hr.Ms. Piet Hein >
        • Reisverslag
      • Hr.Ms. van Galen >
        • Reisverslag
      • Hr.Ms. Tjerk Hiddes
      • Hr.Ms. Banckert >
        • Reisverslag
      • Hollandklasse A en B jagers >
        • Hr.Ms. Holland D 808 >
          • Reisverslag
          • Bemanning foto's
        • Hr.Ms. Zeeland D 809 >
          • Reisverslagen
        • Bemanning foto's
        • Hr.Ms. Noord Brabant D 810 >
          • Reisverslagen
          • Bemanning foto's
          • Film en Knipsels >
            • Ongeval Westerschelde 1974 >
              • Im Memoriam
        • Hr.Ms. Gelderland D 811 >
          • Reisverslagen
          • Bemanning foto's >
            • Knipsels
        • Hr.Ms. Friesland D 812 >
          • Reisverslagen
          • Periode Nieuw Guinea >
            • Knipsels
        • Hr.Ms. Groningen D 813 >
          • Reisverslagen
          • Bemanning foto's >
            • Film en Knipsels
        • Hr.Ms. Limburg D 814 >
          • Reisverslagen
          • Bemanning foto's >
            • Film en Knipsels
        • Hr.Ms. Overijssel D 815 >
          • Reisverslag >
            • Film en Knipsels
          • Bemanning foto's
        • Hr.Ms. Drenthe D 816 >
          • Reisverslagen
          • Knipsels
          • Brand op de Drenthe
          • Bemanning foto's
          • Reünie foto's
        • Hr.Ms. Utrecht D 817 >
          • Reisverslagen
          • Bemanning foto's >
            • Knipsels
        • Hr.Ms. Rotterdam D 818 >
          • Reisverslagen
          • Matchmaker III - 1967
          • Bemanning foto's >
            • Knipsels
        • Hr.Ms. Amsterdam D 819 >
          • Reisverslagen >
            • Bemanning foto's
            • Film en Knipsels
    • Bevoorradingsschepen >
      • Woendi A 832
      • Pelikaan A 801
      • Pelikaan A 804
      • Pelikaan A 830
      • Zuiderkruis A 832
      • Amsterdam A 836
      • Poolster A 835 >
        • Reisverslagen
    • Fregatten >
      • Batjan Klasse >
        • Hr.Ms. Ceram
        • Hr.Ms. Ambon
        • Hr.Ms. Banda
        • Hr.Ms. Ternate
        • Hr. Ms. Batjan
        • Hr.Ms. Boeroe
        • Hr. Ms. Morotai
        • Hr.Ms. Tidore
      • Hr.Ms. Jan van Brakel
      • Hr.Ms. Van Kinsbergen F 804 >
        • Reisverslagen
      • Hr.Ms. Willem van der Zaan
      • Evertsen klasse >
        • Hr.Ms. Piet Hein
        • Hr.Ms. Kortenaer
        • Hr.Ms Evertsen
      • Fregatten "Marnix" klasse >
        • Hr.Ms. Marnix F 801
        • Hr.Ms. van Speyk F 805
        • Hr.Ms. Johan Maurits van Nassau F 802 >
          • Reisverslagen
      • Fregatten "Cannon" klasse >
        • Hr.Ms. van Amstel F 806 >
          • Bemanning foto's >
            • Reisverslagen
        • Hr.Ms. de Bitter F 807 >
          • Bemanning foto's >
            • Reisverslagen
        • Hr.Ms. van Ewijck F 808 >
          • Bemanning foto's >
            • Reisverslagen
        • Hr.Ms. Dubois F 809 >
          • Bemanning foto's >
            • Reisverslagen
        • Hr.Ms. de Zeeuw F 810 >
          • Reisverslagen >
            • verhalen / knipsels
        • Hr.Ms. van Zijll F 811 >
          • Reisverslagen >
            • bemanningsfoto's
          • Korea trip 1954/55
      • Fregatten "Wolf" klasse >
        • Hr.Ms. Wolf F 817 >
          • Bemanning foto's >
            • Reisverslagen
        • Hr.Ms. Fret F 818 >
          • Reisverslagen
        • Hr.Ms. Hermelijn F 819 >
          • Bemanning foto's >
            • Knipsels
        • Hr.Ms. Vos F 820
        • Hr.Ms. Panter F 821 >
          • Bemanning foto's
        • Hr.Ms. Jaguar F 822 >
          • Bemanning foto
        • Hr.Ms. Lynx F 823
      • Fregatten "van Speijk" Klasse >
        • Hr.Ms. van Speijk F 802 >
          • Reisverslag >
            • foto's
        • Hr.Ms. van Galen F 803 >
          • Reisverslag >
            • bemanning verteld >
              • foto's
        • Hr.Ms. Tjerk Hiddes F 804 >
          • Reisverslag >
            • foto's
        • Hr.Ms. van Nes F 805 >
          • Reisverslag >
            • foto's
        • Hr.Ms. Isaac Sweers F 814 >
          • foto's
          • Reisverslag
        • Hr.Ms. Evertsen F 815 >
          • Reisverslag >
            • foto's
      • Fregatten " Tromp " klasse >
        • Hr.Ms. Tromp F 801
        • Hr.Ms. De Ruyter F 806
      • Fregatten " Kortenaer "klasse >
        • Hr.Ms. Kortenaer F 807 >
          • Foto's Kortenaer
        • Hr.Ms. Callenburgh F 808 >
          • Foto's Callenburgh
        • Hr.Ms. van Kinsbergen F 809 >
          • Foto's van Kinsbergen
        • Hr.Ms. Banckert F 810
        • Hr.Ms. Piet Hein F 811
        • Pieter Florisz F 812
        • Witte de With F 813
        • Hr.Ms. Abraham Crijnssen F 816 >
          • Reisverslagen
        • Hr.Ms. Philips van Almonde F 823
        • Hr.Ms. Blois van Treslong F 824
        • Hr.Ms. Jan van Brakel F 825
        • Hr.Ms. Pieter Florisz F 826
      • Fregatten " Jacob van Heemskerk "klasse >
        • Hr.Ms. Jacob van Heemskerk F 812
        • Hr.Ms Witte de With F 813
      • Fregatten " Karel Doorman "klasse >
        • Hr.Ms. Karel Doorman F 827
        • Zr.Ms. van Speyk F 828
        • Hr.Ms. Willem van der Zaan F 829
        • Hr.Ms. Tjerk Hiddes F 830
        • Zr.Ms. Van Amstel F 831
        • Hr.Ms. Van Nes F 833 >
          • de Thursday-war
        • Hr.Ms. Abraham van Hulst F 832
        • Hr.Ms. Van Galen F 834
      • Fregatten "de Zevenprovinciën klasse " >
        • Zr.Ms. de Zeven Provinciën F 802
        • Zr.Ms. Tromp F 803
        • Zr.Ms. de Ruyter F 804
        • Zr.Ms. Evertsen F 805 >
          • Marvo dag
    • Mijnendienst >
      • Opbouw in WO II >
        • Mijnenveegdienst
      • Mijnenleggers vanaf 1875 >
        • Hr.Ms. Braga
        • Hr.Ms. Hadda
        • Hr.Ms. Balder
        • Hr.Ms. Vidar
        • Hr.Ms. Das
        • Hr.Ms. Havik
        • Hr.Ms. Thor
        • Hr.Ms. Bulgia
        • Hr.Ms. Pro Patria
        • Hr.Ms. Triton
        • Hr.Ms. Medusa
        • Hr.Ms. Hydra
        • Hr.Ms. De Schelde
        • Hr.Ms. De Zeemeeuw
        • Hr.Ms. Hellevoetsluis
        • Hr.Ms. Frans Naerebout
        • Hr.Ms.Inspecteur Generaal Twent
        • Hr.Ms. Rotterdam
        • Hr.Ms. Vulcanus
        • Hr.Ms. van Meerlant
        • Hr.Ms. Douwe Aukes
        • Hr.Ms. Nautilus
        • Hr.Ms. Jan van Brakel
        • Hr.Ms. Willem v/d Zaan
        • Hr.Ms. Prins Willem 1
        • Hr.Ms. Koningin Emma
      • Mijnenleggers uit voormalig Nederlands-Indië >
        • Hr.Ms. Assahan
        • Hr.Ms. Siboga
        • Hr.Ms. Serdang
        • Hr.Ms. Cycloop
        • Hr.Ms. Hercules
        • Hr.Ms. Krakatau
        • Hr.Ms Rigel
        • Hr.Ms. Prins van Oranje
        • Hr.Ms. Gouden Leeuw
        • Hr.Ms. Jeanne
        • Hr.Ms Soemenep
        • Hr.Ms. Bankalan
        • Hr.Ms. Ram
        • Hr.Ms. Regulus
        • Hr.Ms. Mijnenlegger 1
      • Mijnenleggers >
        • Onderzeeboot mijnenleggers >
          • M 1
          • O 19
          • O 20
      • Hulpmijnenvegers, ex GouvernementsMarine in Oost-Indië >
        • Hr.Ms. Alor.
        • Hr.Ms. Ardjoeno.
        • Hr.Ms. Aroe.
        • Hr.Ms. Bantam
        • Hr.Ms. Bogor
        • Hr.Ms. Cheribon
        • Hr.Ms Ceram
        • Hr.Ms. Ciska
        • Hr.Ms. Djampea
        • Hr.Ms. Djember
        • Hr.Ms. Djombang
        • Hr.Ms. Endeh
        • Hr.Ms. Enggano
        • Hr.Ms. Fakfak
        • Hr.Ms. Flores
        • Hr.Ms. Garoet
        • Hr.Ms. Gedeh
        • Hr.Ms. Grissee
        • Hr.Ms.Holland
        • Hr.Ms. Kawi
        • Hr.Ms. Lawoe
        • Hr.Ms. Merapi
        • Hr.Ms. Merbaboe
        • Hr.Ms. Rindjani
        • Hr.Ms. Salak
        • Hr.Ms. Slamat
        • Hr.Ms. Smeroe
        • Hr.Ms. Tjerimai
      • Australische Fleetminesweepers
      • M 881 - 882 - 883
      • Motorlaunches >
        • Hr.Ms. Keeten
        • Hr Ms Mastgat
        • Hr.Ms. Zijpe
      • Mijnveegboten >
        • Gevorderde Trawlers >
          • Hr.Ms. Alkmaar.
          • Hr.Ms. Alma
          • Hr.Ms. Andijk.
          • Hr.Ms. Aneta.
          • Hr.Ms. Antje.
          • Hr.Ms. Azimuth.
          • Hr.Ms. Bergen.
          • Hr.Ms. Bloemendaal.
          • Hr.Ms. Bruinvisch.
          • Hr.Ms. Caroline.
          • Hr.Ms. Claesje.
          • Hr.Ms. Dirkje.
          • Hr.Ms. Dolfijn
          • Hr.Ms. En Avant
          • Hr.Ms. Eveline.
          • Hr.Ms. Ewald.
          • Hr.Ms. Gerberdina Johanna.
          • Hr.Ms. Goeree.
          • Hr.Ms. Hercules
          • Hr.Ms. Hollandia.
          • Hr.Ms. Isabel.
          • Hr.Ms. Jaqueline Clasine.
          • Hr.Ms. Limburgia.
          • Hr.Ms. Lybra.
          • Hr.Ms. Maria Elizabeth.
          • Hr.Ms. Maria R. Ommering.
          • Hr.Ms. Maria van Hattum.
          • Hr.Ms. Mico.
          • Hr.Ms. Noordvaarder.
          • Hr.Ms. Rotterdam
          • Hr.Ms. Uiver.
          • Hr.Ms. Vikingbank.
          • Hr.Ms. Walrus
          • Hr.Ms. Witte Zee.
          • Hr.Ms. IJmuiden.
      • Mijnenvegers >
        • Hr.Ms. Heimdall
        • Hr.Ms. M1 ex Marie 1
        • Hr.Ms. M2 ex Marie 2
        • Hr.Ms. M3 ex Anna
        • Hr.Ms. M4. ex Pauline
        • Hr.Ms. A
        • Hr.Ms. B
        • Hr.Ms. C
        • Hr.Ms. D
      • Motorminesweepers ( Mickey's ) >
        • Hr.Ms. Texel
        • Hr.Ms. Vlieland
        • Hr.Ms. Voorne
        • Hr.Ms. Marken I
        • Hr.Ms. Ameland
        • Hr.Ms. Terschelling I
        • Hr.Ms. Rozenburg
        • Hr.Ms. Beveland
        • Hr.Ms. Putten
        • Hr. Ms. Terschelling II
        • Hr.Ms. Marken II
        • Hr.Ms. Wieringen
        • Hr.Ms. IJsselmonde
        • Hr.Ms. Tholen
        • Hr.Ms. Schokland
        • Hr.Ms. Walcheren I
        • Hr. Ms. Overflakkee
        • Hr.Ms. Duiveland
      • Brooklyn Yard Minesweepers. (BYMS). >
        • Hr.Ms. Borndiep
        • Hr.Ms. Deurloo
        • Hr.Ms. Hollansch Diep
        • Hr.Ms. Marsdiep
        • Hr.Ms. Oosterschelde
        • Hr.Ms. Texelstroom
        • Hr.Ms. Vliestroom
        • Hr.Ms. Volkerak
        • Hr. Ms. Westerschelde
        • Hr.Ms. Zuiderdiep
      • Stalen Mijnenvegers van de Jan van Amstel klasse >
        • ingezonden stukken / verhalen >
          • Hr.Ms. Jan van Amstel.
          • Hr.Ms. Pieter de Bitter.
          • Hr.Ms. Abraham Crijnssen.
          • Hr.Ms. Eland Dubois.
          • Hr.Ms. Willem van Ewijck 1.
          • Hr.Ms. Pieter Florisz.
          • Hr.Ms. Jan van Gelder.
          • Hr.Ms. Abraham van der Hulst.
          • Hr.Ms. Abraham van der Hulst. ex-Willem van Ewijck 2.
      • R-Boote, Type MSI. >
        • Hr.Ms Goeree
        • Hr.Ms. Malzwin
        • Hr.Ms. Roompot
        • Hr.Ms. Schiermonnikoog
        • Hr.Ms. Schouwen
        • Hr.Ms. Schulpengat
        • Hr.Ms. Stortemelk
        • Hr.Ms. Urk
        • Hr.Ms. Vlieter
        • Hr.Ms. Walcheren II
      • Beemster klasse >
        • Hr.Ms. Beemster
        • Hr.Ms. Bolsward
        • Hr.Ms. Bedum
        • Hr.Ms. Beilen
        • Hr.Ms. Borculo
        • Hr.Ms. Borne
        • Hr.Ms. Brummen
        • Hr.Ms. Breukelen
        • Hr.Ms. Blaricum
        • Hr.Ms. Brielle
        • Hr.Ms. Breskens
        • Hr.Ms. Bruinisse
        • Hr.Ms. Boxtel
        • Hr.Ms. Brouwershaven
      • Onversaagd klasse >
        • Hr.Ms. Onversaagd
        • Hr.Ms. Onbevreesd
        • Hr.Ms. Onverschrokken
        • Hr.Ms. Onvermoeid
        • Hr.Ms. Onvervaard
        • Hr.Ms. Onverdroten
      • Wildervank Klasse >
        • Hr.Ms. Wildervank
        • Hr.Ms. Steenwijk
        • Hr.Ms. Gieten
        • Hr.Ms Axel
        • Hr.Ms Aalsmeer
        • Hr.Ms. Meppel
        • Hr.Ms. Lochem
        • Hr.Ms. Goes
        • Hr.Ms. Sneek
        • Hr.Ms. Grijpskerk
        • Hr.Ms Elst
        • Hr.Ms. Lisse
      • Van Straelen Klasse >
        • Hr.Ms. Alblas
        • Hr.Ms. Bussemaker
        • Hr.Ms. Lacomblé
        • Hr.Ms. Van Hamel
        • Hr.Ms. Van Straelen
        • Hr.Ms. Van Moppes
        • Hr.Ms. Chömpff
        • Hr.Ms. Van Well Groeneveld
        • Hr.Ms. Schuiling
        • Hr.Ms. Van Versendaal
        • Hr.Ms. Van Der Wel
        • Hr.Ms. van 't Hoff
        • Hr.Ms. Mahu
        • Hr.Ms. Staverman
        • Hr.Ms. Houtepen
        • Hr.Ms. Zomer
      • Dokkum klasse >
        • Hr.Ms. Dokkum M 801
        • Hr.Ms. Hoogezand M 802
        • Hr.Ms. Naaldwijk M 809
        • Hr.Ms. Abcoude M810
        • Hr.Ms. Drachten M 812
        • Hr.Ms. Ommen M 813
        • Hr.Ms. Giethoorn M 815
        • Hr.Ms. Venlo M 817
        • Hr.Ms Woerden M 820
        • Hr.Ms. Naarden M 823
        • Hr.Ms. Hoogeveen M 827
        • Hr.Ms. Sittard M 830
        • Hr.Ms. Gemert
      • Mijnenjagers Dokkum klasse >
        • Hr.Ms. Drunen
        • Hr.Ms. Veere
        • Hr.Ms. Staphorst
      • Mijnenjagers Alkmaar klasse >
        • Hr.Ms. Alkmaar M 852
        • Hr.Ms. Delfzijl M 851
        • Hr.Ms.Dordrecht M 852
        • Hr.Ms. Haarlem M 853
        • Hr.Ms. Harlingen M 854
        • Hr.Ms. Scheveningen M 855
        • Hr.Ms. Maassluis M 856
        • Hr.Ms. Makkum M 857
        • Hr.Ms. Middelburg M 858
        • Hr.Ms. Hellevoetsluis M 859
        • Hr.Ms. Schiedam M 860
        • Hr.Ms. Urk M 861
        • Hr.Ms. Zierikzee M 862
        • Hr.Ms. Vlaardingen M 863
        • Hr.Ms.Willemstad M 864
    • Onderzeedienst >
      • O 1 - O 8
      • O 9 en O 10 Type
      • O 15 Type
      • K XIV en KXV Type
      • O 21 Klasse
      • Dolfijn ex-UK "U"klasse 2e groep
      • Walrus klasse >
        • Hr.Ms. Walrus >
          • Reisverslag
        • Hr.Ms. Zeeleeuw >
          • Reisverslagen
        • Dolfijn Klasse 1943-63 >
          • Zeehond >
            • Reisverslag
          • Tijgerhaai >
            • Reisverslag
            • ingezonden stukken / verhalen
          • Dolfijn >
            • Reisverslag
          • Zwaardvis >
            • Reisverslag
            • ingezonden stukken / verhalen
      • Potvis klasse >
        • Potvis
        • Tonijn
      • Dolfijn klasse >
        • Hr.Ms. Dolfijn >
          • Reisverslagen
        • Hr.Ms. Zeehond >
          • Reisverslagen
          • Bemanningslijst 1972
          • Bemanningslijst 1973
      • Zwaardvis klasse >
        • Hr.Ms. Zwaardvis
        • Hr.Ms. Tijgerhaai >
          • Reisverslag
      • Walrus klasse 1989- heden >
        • Hr.Ms. Walrus
        • Hr.Ms. Zeeleeuw
        • Hr.Ms. Dolfijn
        • Hr.Ms. Bruinvis
      • Allerlei >
        • ingezonden stukken OZD >
          • Periscoop op
          • 3 clacson's
    • Korvetten >
      • Foto's van div. Korvetten
      • Hr.Ms. Ambon
      • Hr.Ms. Banda
      • Hr. Ms. Batjan >
        • Naar de Oost - 1946
      • Hr.Ms. Boeroe
      • Hr. Ms. Morotai
      • Hr.Ms. Ternate
      • Hr.Ms. Tidore
    • Landingsvaartuigen >
      • Hr.Ms. Ceram
      • Type LCT 3de Groep 1ste serie >
        • LCT 345 / LCT 411 / LCT 456
      • HSL 2677 ( High Speed Launch ) >
        • LST II / LST III / LST IV >
          • LA 101 / LA 102 / LA 103 / LA 104
          • LCM 504 / LT ... ? /
      • LP-Landingsvaartuigen LP 101 t/m 126
      • LCN - Landingsvaartuigen LCN 1 t/m 6
      • Landingsvaartuigen
      • LST 3e groep ( Admiralty type ) >
        • LST 3010 - LST 3035 - LST 3502
      • LST 4e groep
      • L 9607( 1) - L9608(1) - L9609(1) - L 9610 - L 9611 - L 9612
      • L 9607 (II) type
      • L 9601 Type
      • L 9606
      • LCT 3e Groep 2e serie
      • L 9609 ( II ) >
        • Klaar voor vertrek 1952
        • Klep 9 in Ned. Nw. Guinea.
        • Nw. Guinea / Curacao
        • Verslag L 9609
      • LCM Type 1e Groep
      • L 9501 Type LCA
      • L 9521 Type LCA ( staal )
      • L 9531 Type LCPR
      • L 9510 Type MK I Polyester >
        • Polderhuis LCT 737
      • L 9530 Type MK II Polyester
      • L 9536 Type LCA MK III
      • nog niet geplaatst
    • Depot-, Werkschepen en communicatievaartuigen >
      • Duikwerkschepen en duikvaartuigen >
        • Hr.Ms. Hercules A 828
        • Hr.Ms.Cerberus A 895 >
          • Knipsels
        • Hr.Ms. Argus A 847
        • Hr.Ms. Triton A 828
      • Dokkum / Wildervank Klasse >
        • Roermond
        • Leersum
        • Rhenen
        • Waalwijk >
          • foto's a.b.v.Hr.Ms. Waalwijk
        • Woerden
      • EX - RP's >
        • Hr.Ms. Keeten
        • Hr.Ms. Mastgat
        • Hr.Ms. Zijpe
      • Hr.Ms. Nautilus A 849
      • Triton-klasse duikvaartuigen >
        • Hr.Ms Triton A 848
        • Hr.Ms Nautilus A 849
        • Hr.Ms. Hydra. A 850
      • Cerberus-klasse duikvaartuigen >
        • Hr.Ms. Cerberus. A 851
        • Hr.Ms. Argus. A 852
        • Hr.Ms. Nautilus. A 853
        • Hr.Ms. Hydra. A 854
      • Hr.Ms. Argus A 847
      • Hr.Ms. Cerberus A 895
    • MUD Boten Y klasse >
      • Y 8211
      • Y 8212
      • Zeearend
      • Y 8213
      • Y 8214
      • Y 8215
      • Y 8216
      • Y 8217
      • Y 8218
      • Y 8219
      • Y 8220
    • Ondersteuningsschepen >
      • VAM Klasse ( Van Amstel ) >
        • Abraham Crijnssen
        • Pieter Florisz
        • Jan van Gelder
        • Abraham van der Hulst
      • Mercuur uit 1887
      • Mercuur ( 1935-1973 )
      • Mercuur ( 1954 - 1987 )
      • Mercuur 1987 tot heden
      • Van Bochove A 923
      • Onversaagd klasse >
        • Onbevreesd
        • Onvermoeid
        • Onvervaard
        • Onverdroten
      • Vulkaan
      • Medusa
    • Kleine vaartuigen dienst >
      • KVD in de Oost >
        • schepen KVD in de Oost
        • Verhalen uit de Oost
        • foto's uit de Oost
        • 5e Reünie KVD NOI
      • KVD Nederland >
        • verhalen van de KVD
        • Schepen onder de KVD
    • Opnemers en Hydrografische vaartuigen >
      • Ellert de Haan
      • Hydrograaf
      • Luymes ex Japans
      • Y 8240
      • A 904 (1)
      • A 905 (2)
      • Zeefakkel ( Miene )
      • Willebrord Snellius
      • Onversaagd
      • Snellius A 907 >
        • Reisverslagen >
          • Vertrek Snellius
      • Luymes A 902
      • Dregboten >
        • Dreg I
        • Dreg II
        • Dreg III
        • Dreg IV
      • Buyskes type >
        • Buyskes
        • Blommendal
      • Snellius klasse >
        • Snellius A 802
        • Luymes A 803
      • Tydeman
    • Patrouillevaartuigen >
      • Queen Wilhelmina
      • P 861 / P 862
      • Ex- UK HDML Type >
        • In de Oost RP 138
      • Ex - U.S.A. vaartuigen
      • S 1 t/m S 6
      • Gebouwd in Nederlands-Indië
      • RP 131 , RP 146 t/m RP 148
      • Ex - US Higgins type
      • MTB's ( niet in de vaart )
      • TM Boten ( Canadees )
      • Patrouillevaartuigen Diversen.
      • Hr.Ms. Jachthond P 884
      • Balder klasse >
        • Hr.Ms. Balder P 802 >
          • Reisverslag
        • Hr.Ms. Bulgia P 803 >
          • Reisverslag
        • Hr.Ms. Freyr P 804 >
          • Reisverslagen
          • wetenswaardigheden
        • Hr.Ms. Hadda P 805 >
          • Reisverslagen
        • Hr.Ms. Hefring P 806 >
          • Reisverslag
      • P boten Holland klasse >
        • Zr.Ms. Holland P 840
        • Zr.Ms. Zeeland P 841
        • Zr.Ms. Friesland P 842
        • Zr.Ms. Groningen P 843
      • Patrouilleboten D B B O ( MBK )
      • Kustwacht Caribisch gebied
    • MTB's >
      • de Torpdeboten >
        • verder met de MTB's
        • nog meer MTB's en MGB's
        • Vervolg van onze MTB's
        • MTB 38 / Karel Norel
    • Marine Sleepdienst >
      • Marine sleepdienst ( Y ) >
        • Antic - Sorido
        • Lex - Dorus Rijkers
        • Y 8005 / A 842
        • Y 8006 / A 843
        • Y 8008 / A 846
        • Y 8009 / A 851
        • Y 8010 / A 852
        • Y 8011 / A 856 Coehoorn
        • Y 8012 / A 854
        • Y 8013 / A 855
        • Y 8014 / A 857
        • Y 8015 / A 858
        • Y 8016 / BAMBI
        • Y 8017 / DOMBO
        • Y 8018 / 19 Werf klasse >
          • Y 8018 Breezand
          • Y 8019 Balgzand
        • Y 8019 / A 864
        • Y 8021 / A 866
        • Y 8022 / A 867
        • Y 8024 / A 870
        • Y 8025 / A 876
        • Y 8027 / A 848
        • Y 8028 / A 868
        • Y 8029 / A 859
        • Y 8031 / A 849
        • Y 8032 / A 859
        • Berkel Type >
          • Y 8037 Berkel
          • Y 8038 Dintel
          • Y 8039 Dommel
          • Y 8040 IJssel
        • Schelde Type >
          • Y 8055 Schelde
          • Y 8056 Wierbalg
          • Y 8057 Malzwin
          • Y 8058 Zuidwal
          • Y 8059 Westrwal
        • Y 8262
        • Y 8305
        • Y 8581 / Y 8582
        • Y 8590
      • Marine sleepdienst ( A )( RC) en (RS) >
        • A 828 Triton
        • A 828 Hercules
        • A 837 Orkaan
        • A 838 Emma II
        • A 840
        • A 847
        • A 853 - RS 13
        • A 860
        • A 862
        • A 870 Wamandai
        • A 871 Wambrau
        • A 871 Soemenep
        • Wielingen type >
          • A 872 Westgat
          • A 873 Wielingen
        • A 874 - A 875 en A 877
        • Delta TUG 2750 Type >
          • A 874 Linge
          • A 875 Regge
          • A 876 Hunze
          • A 877 Rotte
          • A 878 Gouwe
        • Hybride Kon Marine >
          • A 871 Noordzee
          • A 872 Waddenzee
          • A 873 Zuiderzee
        • RC 17 en RC 18
        • RS 1 Beatrix en RS 2 Margriet
        • RS 21
        • RS 25
      • Foto's sleepboten
    • Diverse KM Vaartuigen >
      • Y 8760 Patria
      • Hr.Ms. Enern - femern - Toern
      • Barnehurst
      • Castor
      • Cressy
      • Motorzeelichters
      • Leeuw
      • Petrus
      • Slamat
      • Sophia
      • Ena A 876
      • Voorwaarts
      • A 880 naamloos
      • Frisc ( diversen)
      • Goeree
      • Gruno
    • Schepen uit de oudheid >
      • Zr.Ms. Bonaire >
        • Bonaire 2019
      • Prins Hendrik der Nederlanden
    • Defensie vaartuigen >
      • Nieuwediep
      • Marsdiep
      • Landtdiep
    • Defensievaartuigen allerlei
  • M.L.D.
    • MLD toestellen op doek
    • Marine Vliegvelden >
      • Alkmaardermeer
      • Aviolanda
      • Braasemermeer
      • De Kooy MVKK >
        • Ingezonden op naam >
          • Marine dagen 2015 / de Kooy
      • Delfzijl
      • De MOK
      • Halong
      • Jefmann MLD NNG
      • Kaimana MLD en KLU
      • Keent
      • Kudelstaart
      • Merauke MLD NNG
      • Mokmer Biak Nw. Guinea
      • Morokrembangang
      • N.E.I. MLD Basis
      • Oostvoorne
      • Schellingwoude
      • Sentani Hollandia Nw. Guinea
      • Soeburg
      • Soesterberg
      • Tandjung Priok Soerabaja
      • Tarakan
      • Ternate
      • Tjilatjap
      • Tjililitan
      • Valkenburg MVKV >
        • MVKV Sluiting
      • Veere
    • Marine Vliegende Vloot >
      • Farman F 22 >
        • Thulin K 1 >
          • Thulin K 2 >
            • Thulin LA
      • Wright Martin R >
        • Wright Martin S >
          • Spijker V 1 >
            • Spijker V 2
      • Wright & Thomson No 3 >
        • Short 184 >
          • Curtiss H 12 >
            • Sopwith Baby Seaplane >
              • Gotha WD 11
      • Friedrichshafen FF-19 >
        • Friedrichshafen FF-29 >
          • Rumpler 6B-2 >
            • Friedrichshafen FF- 33 J-S
      • Friedrichshafen FF - 33 L >
        • Friedrichshafen FF - 49C >
          • Hansa Brandenburg W - 12 >
            • Hansa Brandenburg W 29 >
              • Van Berkel W.A.
      • Van Berkel W-B >
        • Fokker D - VII >
          • Fokker C.I. >
            • Fokker B.I. >
              • Fokker B.II
      • Fokker B III. >
        • Fokker S III >
          • Fairey III - D >
            • Pander D >
              • Fokker C - V.W.
      • Fokker C- V.C. >
        • Fokker C - V.E. >
          • Dornier Wal >
            • Fokker T - IV .a. >
              • Fokker C - VII. W (N.O.I.)
      • Fokker C - VII.W (Ned) >
        • Fokker C - VIII. W >
          • Dornier Do 24K-2 >
            • Fokker C.XIVw
      • Consolidated PBY- 5A >
        • Douglas DB - 7B ( 7C) Boston III >
          • Vought -Sikorsky VS-310 >
            • Beachcraft AT- 11 Kansas
      • North American B - 25 Mitchell >
        • Fairey Swordfish >
          • Consolidated B-24D Liberator MK... >
            • Consolidated B-24J Liberator
      • Fairey Barracuda MK II & MK III >
        • Douglas Dacota C47 ( DC3 ) >
          • North American AT -16A "Harvard:" >
            • Airspeed AS - 10 Oxford Mk 1
      • Taylorcraft Auster Kk. III >
        • Hawker Sea Fury F MK 50 >
          • Supermarine Aea Otter ASR MK1 >
            • Lockheed PV-2 Harpoon
      • Sikorsky S.51 >
        • Grumman Avenger TBM-3E-S-W >
          • Lockheed P2V-5 >
            • Martin Mariner PBM >
              • Ongevallen >
                • Hawker Seahawk
      • Gloster meteor T. Mk 7 >
        • Grumman (C) S2F Tracker >
          • Lockheed Neptune P2V-7S
      • Sikorsky S.55 >
        • Sikorsky S.58 H-34 >
          • Beechcraft TC-45J Navigator
      • Augusta Bell AB-204B - UH-1 >
        • Westland Wasp >
          • Fokker S.11 >
            • Breguet Atlantic SP-13A
      • Westland Lynx >
        • Lockheed P-3 Orion >
          • NH 90
    • MLD Squadron's >
      • VSQ - 1 >
        • Ongeval Gruman Tracker nr. 195
        • Ingezonden op naam >
          • Harry Haffner
        • MLD Crahes >
          • Fairey Firefly
          • De Martin Mariner PBM- 5A >
            • Begrafenis bemanning Martin Mariner >
              • Monument te Abadan
            • Herbegraven bemanning Martin Mariner
          • de laatste vlucht v.d. 212 >
            • Neptune 212-V gekaapt
        • Allerlei..... >
          • Catalina Karel Doorman
      • VSQ - 2
      • VSQ - 3
      • VSQ - 4
      • VSQ - 5
      • VSQ - 7
      • VSQ - 8
      • VSQ - 9
      • VSQ 320
      • VSQ 321
      • VSQ - 860
      • Groep Maritieme Patrouillevliegtuigen ( MARPAT )
      • Marine Luchtvaartschool
      • Foto mix bemanningen >
        • Foto's MLD mix >
          • Ingezonden foto's op naam >
            • Wil Curvers
  • Marine Kazernes, Dependaches, en Opleidingsgebouwen
    • Marine zendstation Ouddorp
    • Marine Hospitaal Overveen
    • Centrale Ziekenboeg Den Helder
    • Marine Hospitaal Driehuis
    • Kon.Inst.Marine Den Helder >
      • PDF over het KIM
    • Marinekazerne Amsterdam ( MKAD )
    • Marinekazerne Parera
    • Marinierskazerne Suffisant
    • Marinekazerne Den Haag
    • Marinekazerne Hellevoetsluis
    • Marinekazerne Voorschoten
    • Marinekazerne Hoek van Holland
    • Marinekazerne Erfprins
    • Marinekazerne Hilversum
    • Marinekazerne Mijnendienst DH
    • Marinekazerne NAVGIS
    • Marinekazerne Onderzeedienst
    • Marinesteunpunt Pointe Blanche
    • Marine Kazerne Vlissingen
    • Marinekazerne Den Helder ( MKWD )
    • Marinierskazerne Doorn
    • Marinierskazerne Aruba >
      • Afzwaaien op Texel
    • Marinierskazerne Joost Dourlein Texel
    • Marinierskazerne Nieuw Guinea
    • Marinierskazerne Rotterdam >
      • DEMAG dependanche
    • Mariniers Kazerne Sorong
    • SCHOOFF
  • Fortificaties
    • Fort Spaarndam
  • Mariniers Korps
    • Mariniers Brigade >
      • Geschiedenis Mariniersbrigade
      • Ingezonden stukken
    • Marinierskapel
    • Mariniersfanfare Curacao
  • Marine Marva's
    • Marine vrouwen >
      • Francien
  • Marine Brandweer
  • Marine Allerlei
    • Koningssloep
    • Is een schip vrouwelijk ?
    • Marine Museum >
      • Toen en nu
      • Tonijn
      • Schorpioen
      • Abraham Crijnssen
    • Matrieel afgevoerd in de WO II
    • Matrieel verliezen MLD in WO II
    • Materieel verliezen der KM in WO II ( 1939-1945 ) >
      • Kruisers
      • Torpedobootjagers
      • Torpedoboten
      • Onderzeeboten
      • Kanonneerboten
      • Rivierkanonneerboten
      • Mijnenleggers
      • Hulpmijnenleggers
      • Mijnenvegers
      • Hulpmijnenvegers
      • Mijnenveegboten
      • Anti - Onderzeeboottrawler
      • Torpedowerkschip
      • Werkschepen
      • Onderzeebootmoederschip
      • Hulpmoederschepen voor TM - boten
      • Torpedomotorboten
      • Onderzeebootjagers
      • Bewakings en Onderzoekingsdienst
      • Marinetanker
      • Hulpbenzinetransportschepen
      • Hulp - Marinedepotschepen
      • Kustverdedigingsschepen
      • Mijnenlichters
      • Opnemingsvaartuigen
      • Luchtbeschermingsschip
      • Kleineschepen
      • Wacht en Logementschepen
      • Schepen v.d. Gouvernementsmarine
      • Hospitaalschepen
    • Matrozen Kapel >
      • Slide show
      • Foto's Matr.Kapel
    • Nieuw Guinea foto's algemeen
    • Rijkswerf >
      • Foto's Rijkswerf
      • Cape Holland / Willemsoord
  • Marine Logement en Immobiele vaartuigen
    • Hr. Ms. Schorpioen
    • Hr.Ms. Buffel >
      • 150 jarige geschiedenis
    • A 888
    • Hr.Ms. Hertog Hendrik A 888
    • Hr.Ms. Neptunus
    • Hr.Ms. Floris
    • Hr.Ms. Douwe Aukes
    • Hr.Ms. Zuiderkruis
    • Hr.Ms. Cornelis Drebbel
    • Hr.Ms. Haarlemmermeer
    • Hr.Ms. Soemba >
      • Documentatie
    • Hr.Ms. Cornelis Drebbel ( botel )
    • Hr.Ms. Thetis ( botel )
    • Hr.Ms. Zeearend A 892
  • Marine erfgoed en Museum schepen
    • Bernisse AMS 60
    • Bonaire
    • Buffel
    • Bulgia
    • Hoogeveen
    • Mahu
    • Mercuur
    • Naarden
    • Roermond
  • Loodswezen
    • North American AT-16A "Harvard" >
      • Airspeed AS- 10 Oxford MKI >
        • Taylorcraft Auster Mk III
    • A 943 Waddenzee
  • Opleidings- en instructievaartuigen
    • Bulgia
    • Gelderland
    • Hendrik Karssen >
      • foto's
    • Hobein
    • Kinsbergen kanonneerboot
    • Van Kinsbergen
    • Kinsbergen Opl. schip MOV
    • Urania 1832-1888
    • Urania 1909-1919 >
      • Urania 1938-2001
    • Urania (2004)
    • Landingsvaartuigen Algemeen
    • Zeefakkel A 903
    • Zeefakkel A 902
  • Reddingswezen
    • Reddingsschepen / acties
  • URL's bevriende websites
  • Contactformulier
  • van de webmaster....
  • URL's - Adressen - Telefoonnummers
  • Schepen van vóór 1900
    • Adder
    • Haai
    • Hekla
    • Kemphaan
    • Pelikaan
    • Proserpina
    • Rijn
    • Sambre
    • Wassenaar
    • Wesp
  • Forten
    • Forten introductie >
      • Waterlinie en fortificaties

Periscoop op.......... een eeuw nederlandse onderzeeboten

Door Piet Jalhay



De man, die volgens de geschiedschrijvers als eerste met een boot onder water voer,
was de in 1572 in Alkmaar geboren Cornelis Jacobszoon Drebbel. In de zomer van 1620 zou het Drebbel en twee kompanen gelukt zijn met een houten boot, voortge­stuwd door een dozijn roeiers, op een diepte van bijna vier meter in drie uur tijd de Theems te bevaren van Westminster naar Greenwich.



Nederland was in 1906 één van de eerste West-Europese landen met een onderzee­boot. De kiel van de eerste Nederlandse onderzeeboot werd gelegd op l juni 1904 bij de Kon. Maatschappij De Schelde te Vlissin-gen. Zij werd gebouwd onder licentie van de Electric Boat Company in New York, volgens een ontwerp van John Philip Holland van de Holland Torpedoboat Company. John Hol­land (1841-1914) was een Ierse uitvinder. Op 32-jarige leeftijd vertrok hij naar de Ver­enigde Staten met een stapel scheepstekeningen en notities van onderzeeboten. Op latere leeftijd had hij een eigen scheepswerf in New York. Hier ontwierp en bouwde hij ook de 'Holland VI', die als USS Holland op 11 april 1900 als eerste onderzeeboot in Amerikaanse dienst kwam. Na die eerste onderzeeboot, gebouwd door de Koninklijke Maatschappij De Schelde de 'Luctor et Emergo', de latere Ol, kwamen er al snel meer. Nederland volgde in gestaag tempo een ambitieus bouwprogramma. De boten werden in Nederland, na De Schelde,.ook door de Rotterdamse Droogdok Maat­schappij en Wilton Fijenoord gebouwd. Daar­onder was ook een aantal zogenoemde 'K'-boten, aangepast voor het tropenklimaat in Nederlands-Indië.
Foto


Zwarte monsters

De eerste onderzeeboot in de gebieden rond de Gordel van Smaragd was de onderzeeboot 'K I', die onder commando van luitenant ter zee der Ie klasse G.L. Schorer, op 6 novem­ber 1916 in Soerabaja aankwam. Alle onder­zeeboten die voor de Oost werden gebouwd, kregen een 'K' voor Koloniën in hun naam, gevolgd door een Romeins cijfer. Dit ter onderscheiding van de 'O'-boten die voor de Europese dienst bestemd waren. Voor vissers in de Indische wateren was het elke keer weer even schrikken als een onder­zeeboot uit de golven bij hun visgebied naar boven kwam. Het was daarom niet te ver­wonderen datzo'n 'kapal silam' ('duikboot') ook een 'zwart monster' werd genoemd. Tot aan de tweede wereldoorlog beschikte de Koninklijke Marine over zo'n achttien onderzeeboten in de Indische wateren. Wereldberoemd zijn de reizen van de 'Indi­sche boten' die vanuit Nederland naar Nederlands-Indië vertrokken. Zo was er Hr. Ms. K XVIII, die zich op 15 en 16 december 1934 op duizend kilometer uit de Afrikaanse kust bevond en daar als radiopeil-station fungeerde voor de Fokker 'Snip' op de eerste reis over de oceaan van Schiphol naar West-Indië.

Ook bevond de beroemde geodeet professor dr. ir. F.A. Vening Meinesz zich vaak aan boord van de onderzeeboten om zijn zwaar-tekrachtmetingen uit te voeren. Een citaat uit het dagboek van Vening Meinesz, waarin hij beschrijft hoe de omstandigheden waren voor een onderzeeboot tijdens een zware storm: 'Wij voeren in kiellinie achter de 'Pelikaan' [red.: moederonderzeeboot] aan, de K II sloot de rij. Voor ons uit zagen wij de andere schepen flink te keer gaan, de 'Pelikaan', die hoog boven op de golven lag, nog het meest. Tot bij de noordwestkust van Spanje bleef het stormachtig, zodat wij niet onder water konden gaan.
Foto
Van slingerwaarnemingen kon dan ook niets komen. Ik, die nog nooit op zee was geweest, heb die dagen de zee van zijn wildste kant leren kennen. Toch, niettegenstaande alle zwarigheden en vermoeienis die dat meebracht, kwam ik onder de indruk van het grootse schouwspel om mij heen. Men kan moeilijk een indrukwekkender gezicht hebben dan dat van een stortzee vanaf de toren van een onderzee­boot, vooral als men tegen de zee ingaat. Hoog boven zich ziet men de golfgevaarten op zich afkomen; op het laatste ogenblik, als de neus van het schip het water insteekt en de golven over het voorschip breken en hoog tegen de toren opslaan, richt het schip zich op en rijdt halfin de golven, half er overheen. Op de toren komt de gebroken golf met een regen van schuim boven de railing uit. Zo leeft men in en met de zee op een wijze, zoals geen opvarende van een mailboot zich kan voorstellen. Het is een onver­getelijk gebeuren en nu ik dit schrijf, 34 jaren later, leeft het nog even fel in mij, als toen ik het onderging.'

De tweede wereldoorlog

Toen op 10 mei 1940 de Duitsers ons land binnenvielen, kregen alle onderzeeboten opdracht onmiddellijk naar Engeland uit te wijken. Spannende dagen en nogal wat benauwende ogenblikken, vooral voor de bemanningen van nog in aanbouw zijnde schepen die met de grootste moeite de over­kant wisten te halen (de niet-vaarklare boten werden door eigen marine- en werf-personeel tot zinken gebracht; enkele wer­den door de Duitsers weer gelicht en afgebouwd).
Na aanvankelijk weinig opzienbarend kon­vooi- en trainingswerk werd het medio 1941 pas belangrijk voor de Nederlandse mannen van de Onderzeedienst. Drie boten, de 'O 21', 'O 23' en 'O 24', kregen opdracht naar Gibraltar te varen om daar de Britten te gaan helpen met de konvooivaart in de Mid­dellandse Zee. De 'O 24', onder commando van luitenant ter zee der Ie klasse O. de Booy, was de eerste onderzeeboot in de geschiedenis van de Nederlandse marine die een vijandelijk schip tot zinken bracht: de 6.600 ton metende Italiaanse tanker 'Fia-nona', die twee mijl buiten de Toscaanse kust 'in een prachtige vuurbol en een hele hoop zwarte rook' naar de kelder werd gejaagd.Van een geheel andere aard waren de ver­richtingen van de Onderzeedienst in de Oost, waar men het moest opnemen tegen de aanstormende Japanse marine en een golf van vracht- en troepentransportschepen. Toen met de Japanse aanval op Pearl Harbor in december 1941 de oorlog ook in Azië uit­brak, beschikte de marine in Nederlands-Indië over vijftien onderzeeboten. De tweede wereldoorlog eiste zijn tol aan mensen en materieel (Hr. Ms. O 13, O 16, O 19, O 20, O 22, K XVI en K XVII vergin­gen). Over de hele linie deed de Onderzee-dienst het echter heel goed: er werden 69 schepen met een totaal van 278.910 ton vernietigd. Vijf commandanten werden benoemd tot Ridder der 4de klasse in de Militaire Willems-Orde als beloning voor hun uitstekende daden van moed, beleid en trouw gedurende de oorlogsjaren. Daarnaast zijn de daden van al diegenen, die gedurende de oorlogsjaren het vaderland hebben gediend aan boord van onderzeeboten, beloond door de onderzeedienst in zijn geheel de Militaire Willems-Orde der 4de klasse toe te kennen.

Driecilinder onderzeeboten

Na de oorlog werd door de Koninklijke Marine aan nieuwbouw gedacht, maar met de plannen en de uitvoering van het project zou nog een aantal jaren zijn gemoeid. Daarom werden in 1947 twee T-klasse onderzeeboten voor de duur van vijf jaar van de Britse marine in bruikleen verkregen en in dienst gesteld als Hr. Ms. 'Dolfijn' en Hr. Ms. 'Zeehond'. In 1953 kwamen als gewaar­deerde versterking Hr. Ms. 'Walrus' en Hr. Ms. 'Zeeleeuw' in Rotterdam aan. 

Foto
Zij waren van het 'Guppy'-type, die ook voor vijf jaar van de Amerikaanse marine werden geleend. De volgende generatie onderzeeboten werd die van het 'driedlinder'-type, dat ontwor­pen werd door ir. M.F. Gunning. De 'drieci-linder'-onderzeeboten, te weten de Hr. Ms. 'Dolfijn', Hr. Ms. 'Zeehond', Hr. Ms. 'Potvis' en Hr. Ms. 'Tonijn', hebben een lange tijd het gezicht van de Onderzeedienst bepaald. De Onderzeedienst heeft talrijke geniale personen in haar midden gehad. Naast de eerder genoemde Gunning waren de hoofd­ingenieurs van de marine ].]. van der Struijff en G. de Rooy in hun tijd beroemdheden. De marine-ingenieurs hebben door hun uitvin­dingen, ingenieuze oplossingen voor bijna onoplosbare problemen en technisch vernuft de Nederlandse onderzeebootbouw een grote naam bezorgd. Maar ook mannen uit de praktijk, zoals luitenant ter zee der Ie klasse JJ. Wichers (uitvinder van de snuiverinstal­latie) en anderen waren bedenkers van tech­nische hoogstandjes. 'Zwaardvis'-klasse

Na de driecilinder-onderzeeboten kwam de 'Zwaardvis'-klasse, te weten Hr. Ms. 'Zwaardvis' en Hr. Ms. 'Tijgerhaai'. Er werd afgestapt van het driecilinder-principe, mede daartoe aangezet door de toch als oncomfor­tabel ondervonden afmetingen van de bovenste cilinder, waarin de bemanning huisde. Een korte, dikke single-huil komt er voor in de plaats, afgeleid van het Ameri­kaanse 'Barbel'-type, ook wel druppelvorm genoemd. De prestaties onder water werden er positief door beïnvloed. De boten bleken sneller, stabieler en wendbaarder te zijn. Het verblijfscomfort steeg aanzienlijk. De tijd die onafgebroken onderwater kon worden door­gebracht nam daarmee eveneens toe; een stapje verder in de richting van de 'ware onderzeeboot' die vrijwel onafhankelijk van de oppervlakte kan opereren. 
Foto
De 'Walrus'-klasse

 De Koninklijke Marine heeft momenteel vier onderzeeboten van de 'Walrus'-klasse,te weten Hr. Ms. 'Walrus', Hr. Ms. 'Zee­leeuw', Hr. Ms. 'Dolfijn' en Hr. Ms. 'Bruin­vis'. Bij het ontwerp van de 'Walrus'-klasse heeft de vormgeving van de 'Zwaardvis'-klasse model gestaan. In verband met een toename van de duikdiepte, een verminde­ring van het aantal bemanningsleden, intro­ductie van het X-roersysteem en nieuwe schok- en geluidseisen, werd het oorspron­kelijke ontwerp op belangrijke onderdelen aangepast.Vooral de installatie van het geïntegreerde sensor-, wapen- en communicatiesysteem (SEWACO) maakt de boten van de 'Walrus'-klasse bijzonder. Het toegepaste systeem is voor een conventioneel voortgestuwde onderzeeboot uniek en staat op hoog niveau. Door de verschuiving die de afgelopen jaren is opgetreden in operatiegebied, van 'open ocean' naar kustwateren werden ook andere (hogere) eisen aan de bestaande torpedo's gevraagd. Met de Mk 48-torpedo beschikken de boten momenteel over een uitstekend wapen met een grote explosieve kracht, groot bereik en hoge trefkans. De huidige Nederlandse onderzeeboten zul­len, zoals eerder vermeld, in de toekomst vooral voor operaties in kustgebieden wor­den ingezet. Daar ligt immers een belangrijk deel van hun expertise en dat is ook het gebied waarvan strategen voorspellen dat daar conflicten zich in de toekomst kunnen ontvlammen. Hr. Ms. 'Dolfijn' voerde bij­voorbeeld tijdens de oorlogen in voormalig Joegoslavië verschillende patrouilles uit voor de kust van Servië en Montenegro (1995) en Kosovo (1999). Begin 2006 kwam Hr. Ms.'Bruinvis' terug van een missie met het internationale vlootverband Task Force 150 in de zeeën rond het Arabische Schiereiland en de Hoorn van Afrika. Hoewel de marine met haar Hr. Ms. 'Wal­rus', Hr. Ms. 'Zeeleeuw', Hr. Ms. 'Bruinvis' en Hr. Ms. 'Dolfijn' het puikje van de zalm in handen heeft, staan de ontwikkelingen niet stil. Die vallen vooral te noteren op het gebied van de niet-akoestische sensoren, raketten om landdoelen aan te vallen en buitenluchtonafhankelijke (niet-nucleaire) voortstuwing. Door hierbij aan te sluiten, stimuleert de Onderzeedienst de ontwikke­ling van nieuwe technologieën door de Nederlandse industrie en zal hij voorop blij­ven lopen in de internationale onderzee­bootwereld.



Verder naar drie clacsons