Francien de Zeeuw werd op 19 mei 1922 geboren in Terneuzen. Op jonge leeftijd speelde haar leven zich in alle rust af. Dat veranderde toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Haar gevoel voor rechtvaardigheid, gekoppeld aan patriotisme kwam hiertegen hevig in opstand.
In het verzet
Ze besloot zich al snel aan te sluiten bij het verzet en was in Zeeland een van de weinige vrouwen die hierin een belangrijke rol speelde. In Terneuzen ging ze werken in een telefooncentrale. Hier kon ze gesprekken afluisteren van de Sicherheitsdienst en de Gestapo. Deze inlichtingen gaf zij door aan haar vader die de in gevaar verkerenden ging waarschuwen. Hierdoor kon Francien onderduikers waarschuwen voor razzia’s en gevaar. Tot 1943 werkte ze hier in haar eentje. Ze zocht daarnaast adressen voor onderduikers en smokkelde wapens voor het georganiseerde verzet. Ze vervoerde voedselbonnen en identiteitspapieren. In maart 1944 was ze met succes betrokken bij de overval op het distributiekantoor van Kloosterzande. |
Francien schuwde het gevaar niet. Terwijl de Canadezen oprukten vanuit België, voelde Francien zich geroepen om hen van inlichtingen te voorzien. Zij ontsnapte daarbij, tussen Oosterburg en Waterlandkerke, aan een granaatinslag waarbij zij bijna werd gedood.
Naar Engeland
Eind 1944 vertrok zij, vanuit het inmiddels bevrijde deel van Nederland, naar Engeland. In Engeland werd in 1917 de WRNS (Woman Royal Navy Service) opgericht. De bedoeling was dat vrouwen die zich hiervoor aanmeldden, de plaats in namen van mannen, waardoor die zich met gevechtstaken bezig zouden kunnen houden. Tegen het einde van de Eerste Wereldoorlog telde WRNS meer dan 5.000 leden, waarvan 500 officieren. |
Deze dienst werd in 1919 ontbonden. In 1939, aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, werd WRNS nieuw leven ingeblazen. De lijst van toegelaten activiteiten was sterk uitgebreid, zo vlogen WRNS transportvliegtuigen en vervaardigden en repareerden geschut. In 1944 telde deze marine afdeling 75.000 vrouwen.
MARVA
Toen Francien in Engeland arriveerde werd zij in de Britse pers “Heroine of Zeeland” genoemd. Ook in Nederlandse legerkringen was haar naam doorgedrongen. Er werden definitieve plannen gemaakt om ook binnen de Nederlandse Marine een vrouwenafdeling op te richten, de Marine Vrouwen Afdeling, kortweg MARVA. Koningin Wilhelmina voelde hier weinig voor. Zij vond dat dit initiatief uit de meisjes zelf moest komen. De toen 22-jarige Francien stuurde een lijst met 12 handtekeningen van gemotiveerde jonge vrouwen die in de marine wilden dienen naar de koningin die, overtuigd geraakt, op 31 oktober 1944 het Koninklijk Besluit tot oprichting van de MARVA tekende. |
Francien werd benaderd om reclame te gaan maken voor de MARVA en zelf dienst te nemen. Zij stemde hiermee in en op 31 oktober 1944 was Marva een feit en Francien de Zeeuw de eerste Nederlandse vrouwelijke militair. Ze werd op audiëntie ontboden bij koningin Wilhelmina die haar verwelkomde met een uitgelaten “Ha, daar hebben we Francientje”.
Tijdens haar opleiding in Engeland, kreeg Francien een nare smaak in haar mond. Zij kreeg de indruk dat de Marine Voorlichtingsdienst haar naam en werk tijdens de oorlog gebruikten als propagandamiddel, terwijl zij dat eigenlijk niet wilde, Alle aandacht in artikelen in kranten en andere media, gaven haar het gevoel dat deze aandacht zich tegen haar keerde. Terwijl ze hierom nooit had gevraagd. Ze was hierdoor zo teleurgesteld dat ze haar ontslag indiende. Na verluid greep koningin Wilhelmina persoonlijk in. Haar ontslag werd geweigerd en twee maanden later werd Francien beëdigd tot officier. |
Nederlands Oost Indie
In 1945 ging Francien, aan het hoofd van een groep Marva’s naar, toen nog Nederlands-Indië. In Batavia werd ze aangesteld als plaatsvervangend hoofd posterijen op het Marine Postkantoor. Ook daar deed ze weer van zich spreken.
Eind 1946 kreeg zij een melding van diefstal van een postzak. Samen met haar baas Luitenant ter Zee Rooseboom ging zij op onderzoek uit. Samen ontdekten ze de dieven en Francien kreeg een van hen te pakken. Omdat de Nederlandse een stuk zwaarder was dan de kleine Indische jongen, ging zij boven op hem zitten om hem in bedwang te houden. Het duurde even voor een patrouille de bijna gestikte jonge man kon ontzetten.
Opnieuw haalde ze de vaderlandse pers. Deze kopte: “Kordate MARVA Officier arresteert een der Roovers”.
In 1945 ging Francien, aan het hoofd van een groep Marva’s naar, toen nog Nederlands-Indië. In Batavia werd ze aangesteld als plaatsvervangend hoofd posterijen op het Marine Postkantoor. Ook daar deed ze weer van zich spreken.
Eind 1946 kreeg zij een melding van diefstal van een postzak. Samen met haar baas Luitenant ter Zee Rooseboom ging zij op onderzoek uit. Samen ontdekten ze de dieven en Francien kreeg een van hen te pakken. Omdat de Nederlandse een stuk zwaarder was dan de kleine Indische jongen, ging zij boven op hem zitten om hem in bedwang te houden. Het duurde even voor een patrouille de bijna gestikte jonge man kon ontzetten.
Opnieuw haalde ze de vaderlandse pers. Deze kopte: “Kordate MARVA Officier arresteert een der Roovers”.
Einde carrière
Francien de Zeeuw bleef tot eind 1947 gestationeerd in Indië. Zij keerde terug naar Nederland en nam ontslag om met haar man een gezin te stichten. Het stel ging in Purmerend wonen. Maar met de Zeeuw verdween de MARVA nog niet. In 1952 werd het een beroepskorps. Lang deden de marine vrouwen werk aan de wal. Ze waren gestationeerd op het oude ramschip “De Schorpioen” in Den Helder. Dit schip lag aan de openbare weg en trok nogal wat bekijks. |
Op Hr. Ms. Zuiderkruis werden de vrouwen voor het eerst ingedeeld als lid van de bemanning en gingen ze varend hun werk doen. De mannenwereld die de Marine was, stond hier aanvankelijk sceptisch tegenover. Toch stond dit de volledige integratie van vrouwen in de Marine niet in de weg.
Op 1 januari 1982 werd de MARVA opgeheven. Aan de basis hiervan stond een verdrag van de Verenigde Naties betreffende gelijke kansen voor mannen en vrouwen.
Op 1 januari 1982 werd de MARVA opgeheven. Aan de basis hiervan stond een verdrag van de Verenigde Naties betreffende gelijke kansen voor mannen en vrouwen.
Niet vergeten
In een biografie over haar leven, geschreven door Natasza Tardio, komt Francien de Zeeuw naar voren als “Een jonge vrouw die ferm en eigenzinnig doet wat volgens haar goed en nodig is. Ze handelde vanuit interne drijfveren, stond nooit aan de zijlijn en weigerde in een slachtofferrol te kruipen. Zij was feministe, zonder het te willen”. De Zeeuw werd onderscheiden met het Mobilisatie-Oorlogskruis, het Verzetsherdenkingskruis en het Ereteken voor Orde en Vrede. |
Francien de Zeeuw overleed op 93-jarige leeftijd op 8 september 2015 in woonplaats. Middenbeemster.
In Terneuzen is haar naam gegeven aan het Francien de Zeeuwhof.
In Terneuzen is haar naam gegeven aan het Francien de Zeeuwhof.