Marine Kazerne Erfprins
200 jaar Erfprins
Dit boekje is samengesteld in het kader van de promotie van 200 jaar Erfprins Het is bedoeld om het historisch besef te vergroten bij op Erfprins geplaatst personeel.
200 Jaar Erfprins
Een korte samenvatting van de historie
Samengesteld door: AOOWDE Ron Daudeij, Kazerne Adjudant MK Erfprins
Onder redactie van: LTZSD 2OC Bert Vliegen, Hoofd MK Erfprins Frans Muller, oudheidkundige vereniging ’t Erfdeel Bert de Vries, oudheidkundige vereniging ’t Erfdeel
Den Helder Marine Kazerne Erfprins, Maart 2014
200 Jaar Erfprins
Een korte samenvatting van de historie
Samengesteld door: AOOWDE Ron Daudeij, Kazerne Adjudant MK Erfprins
Onder redactie van: LTZSD 2OC Bert Vliegen, Hoofd MK Erfprins Frans Muller, oudheidkundige vereniging ’t Erfdeel Bert de Vries, oudheidkundige vereniging ’t Erfdeel
Den Helder Marine Kazerne Erfprins, Maart 2014
Het bouwen van het Fort
In 1810 maakte Napoleon zijn plannen bekend voor het bouwen van de forten die de stelling van Den Helder moesten gaan vormen. Op 6 april 1811 keurde hij de ingediende plannen goed. Het bedrag dat gemoeid was met de bouw van ons fort was een half miljoen Franse Franken.
In 1810 maakte Napoleon zijn plannen bekend voor het bouwen van de forten die de stelling van Den Helder moesten gaan vormen. Op 6 april 1811 keurde hij de ingediende plannen goed. Het bedrag dat gemoeid was met de bouw van ons fort was een half miljoen Franse Franken.
Hierboven de eerste verschijningsvorm van ons fort zoals keizer Napoleon het zich voorstelde. Het is opgebouwd uit vijf bastions, in deze tijd nog met de door de Fransen gegeven namen:
Frans naam : Nederlandse naam :
|
I
II III IV V |
Tourville
Turenne Vauban de Queene Caffaralli |
Wassenaar
Prins Maurits Coehoorn Egmond Dumoulin |
De Nederlandse benamingen zijn ingevoerd bij de omdoop van het kamp van Lasalle in Erfprins op 28 juli 1814
Bijzonder is dat we een redelijk beeld hebben van hoe ons kamp er in de beginjaren heeft uitgezien. Dit danken we aan kapitein ter zee Maurits Ver Huell, neef van de commanderend officier van het fort, admiraal Carel Hendrik Ver Huell.
Bijzonder is dat we een redelijk beeld hebben van hoe ons kamp er in de beginjaren heeft uitgezien. Dit danken we aan kapitein ter zee Maurits Ver Huell, neef van de commanderend officier van het fort, admiraal Carel Hendrik Ver Huell.
Hierboven het aangezicht gezien vanaf de Huisduiner poort richting Den Helder
En hier vanaf de andere zijde richting Huisduinen
Het gaat om twee aquarellen die in het bezit zijn van de Gemeente Den Helder. Van de op beide aquarellen afgebeelde gebouwen is in het heden niets meer terug te vinden.
De eerste naamgever
Antoine Charles Louis, Graaf van Lasalle, is de eerste naamgever van ons fort. Hij is geboren op de tiende mei 1775, in Metz. Hij zou uitgroeien tot een flamboyante cavaleriegeneraal onder Napoleon. De rang van generaal bekleedt Lasalle al op dertigjarige leeftijd. Hij heeft een kort eervol leven gehad, waarin hij onder meer de navolgende onderscheidingen heeft gekregen: Het “Legion d’ Honneur” als grootofficier, Ridder van de IJzeren kroon, en de orde van Beieren (militaire verdienste) de naam Lasalle staat vermeld op de “Arc de Triomphe”
Antoine Charles Louis, Graaf van Lasalle, is de eerste naamgever van ons fort. Hij is geboren op de tiende mei 1775, in Metz. Hij zou uitgroeien tot een flamboyante cavaleriegeneraal onder Napoleon. De rang van generaal bekleedt Lasalle al op dertigjarige leeftijd. Hij heeft een kort eervol leven gehad, waarin hij onder meer de navolgende onderscheidingen heeft gekregen: Het “Legion d’ Honneur” als grootofficier, Ridder van de IJzeren kroon, en de orde van Beieren (militaire verdienste) de naam Lasalle staat vermeld op de “Arc de Triomphe”
|
Hiernaast de cavaleriegeneraal in actie, waarbij hij een brigade dragonders aanvoert. Tijdens zo’n actie is hij op drieëndertigjarige leeftijd omgekomen, in de slag om Wagram, Oostenrijk. Keizer Napoleon heeft op 31 oktober 1811 besloten dat het grootste Helderse fort de naam Lasalle moest dragen.
|
|
|
Keizer Napoleon besloot bij decreet dat er een standbeeld van generaal Lasalle geplaatst moest worden. Dit staat bij Château de Lunéville, in Frankrijk. De naam van Lasalle komt ieder jaar nog terug in de wielertour “Tour de Lasalle”, in 1955 op Erfprins ontstaan op initiatief van marinepersoneel.
|
Admiraal Ver Huell
Eén van de eersten die aan het hoofd van ons fort stond was de Hollandse Admiraal in Franse dienst, Carel Hendrik Ver Huell, die zich met zijn staf in het fort vestigde. Na de val van Napoleon ontstond er een onduidelijke situatie waarbij de admiraal, mede door het ontbreken van juiste informatie aangaande de politieke situatie in het land, besloot, conform zijn belofte aan Napoleon, trouw aan hem te blijven en het fort niet over te dragen aan de nieuwe machthebber. Dit was tegen het zere been van onze nieuwe vorst, Koning Willem I. Het lukte Generaal-majoor Cornelis François de Jonge na lang onderhandelen met Ver Huell om hem te bewegen om op 4 mei 1814 het fort te ontzetten. Het laatste Franse bolwerk in de Nederlanden was gevallen. Door deze hardnekkige actie viel hij in ongenade bij de nieuwe Nederlandse vorst. Ver Huell liet zich naturaliseren tot Fransman, waarna de nieuwe Franse vorst hem tot opperbevelhebber van de Franse Noordkust benoemde. Tijdens de terugkeer van Napoleon (“de honderd dagen”) heeft hij, trouw als hij was aan zijn keuzes, niet de zijde van Napoleon gekozen. Koning Willem II heeft hem jaren later min of meer gerehabiliteerd en hem in de Militaire Willemsorde verheven als Ridder 3e klasse.
Eén van de eersten die aan het hoofd van ons fort stond was de Hollandse Admiraal in Franse dienst, Carel Hendrik Ver Huell, die zich met zijn staf in het fort vestigde. Na de val van Napoleon ontstond er een onduidelijke situatie waarbij de admiraal, mede door het ontbreken van juiste informatie aangaande de politieke situatie in het land, besloot, conform zijn belofte aan Napoleon, trouw aan hem te blijven en het fort niet over te dragen aan de nieuwe machthebber. Dit was tegen het zere been van onze nieuwe vorst, Koning Willem I. Het lukte Generaal-majoor Cornelis François de Jonge na lang onderhandelen met Ver Huell om hem te bewegen om op 4 mei 1814 het fort te ontzetten. Het laatste Franse bolwerk in de Nederlanden was gevallen. Door deze hardnekkige actie viel hij in ongenade bij de nieuwe Nederlandse vorst. Ver Huell liet zich naturaliseren tot Fransman, waarna de nieuwe Franse vorst hem tot opperbevelhebber van de Franse Noordkust benoemde. Tijdens de terugkeer van Napoleon (“de honderd dagen”) heeft hij, trouw als hij was aan zijn keuzes, niet de zijde van Napoleon gekozen. Koning Willem II heeft hem jaren later min of meer gerehabiliteerd en hem in de Militaire Willemsorde verheven als Ridder 3e klasse.
|
Hier zien we de Admiraal met zijn staf op Erfprins (Huisduinerpoort).
|
|
Fort Erfprins
Op 28 juli 1814 werd Fort Lasalle omgedoopt tot Fort Erfprins. De reden hiervoor was dat de nieuwe heersers zo snel mogelijk de jarenlange Franse bezetting wilden doen vergeten. Hiertoe werden alle Franse namen veranderd in Nederlandse.
Op 28 juli 1814 werd Fort Lasalle omgedoopt tot Fort Erfprins. De reden hiervoor was dat de nieuwe heersers zo snel mogelijk de jarenlange Franse bezetting wilden doen vergeten. Hiertoe werden alle Franse namen veranderd in Nederlandse.
Hierbij een afdruk van de bijlage van het voorstel tot naamsverandering:
|
De Naamgever
Bij het verwerken van de Franse periode besloot onze nieuwe soeverein vorst, de latere koning Willem I, dat alle Franse namen dienden te verdwijnen zo ook bij ons fort. De naam Erfprins was een verwijzing naar de oudste zoon van de vorst, Willem Frederik George Lodewijk, Erfprins van Oranje. Hiernaast afgebeeld op een schilderij van John Singleton Copley uit 1813. Hij draagt het uniform van een Engelse kolonel. De prins heeft gedurende de slagen bij Quatre Bras en Waterloo aan de zijde van Wellington zich op een dusdanige wijze onderscheiden (hij raakte zelfs gewond aan zijn schouder toen hij zijn troepen voorging in de strijd) dat zijn vader Koning Willem I op het slagveld bij Waterloo een monument voor hem liet oprichten. De zogenaamde Lion’s Mount. |
De Periode 1814 - 1878
Gedurende deze periode verandert er veel op allerlei gebieden. Één van de meest belangrijkste, voor ons fort, is wel dat de oorlogsvoering dankzij gebruik van beter materiaal grote sprongen voorwaarts maakt. Zo wordt bijvoorbeeld de beschikbare munitie voor geschut steeds beter, kunnen we sneller en verder schieten, beter richten en granaten steeds effectiever op het doel laten ontploffen. Door deze veranderingen is het steeds beter mogelijk om onze kust te verdedigen. De nadruk van een stelling gebaseerd op een verdediging over land verandert langzaam in een stelling die zich tegen een landaanval kan verdedigen maar ook een effectieve bijdrage kan leveren aan onze kustverdediging. De ligging van Erfprins lijkt hier uitermate geschikt voor. Zo wordt er steeds meer nagedacht over het veranderen van het fort in die richting. Dit heeft geleid tot een zeer drastische aanpassing van het fort waarbij de noordzijde (zeezijde) een ware gedaanteverandering heeft ondergaan om ruimte te maken voor kustartillerie. Een situatie die op de dag van vandaag nog duidelijk zichtbaar is.
Gedurende deze periode verandert er veel op allerlei gebieden. Één van de meest belangrijkste, voor ons fort, is wel dat de oorlogsvoering dankzij gebruik van beter materiaal grote sprongen voorwaarts maakt. Zo wordt bijvoorbeeld de beschikbare munitie voor geschut steeds beter, kunnen we sneller en verder schieten, beter richten en granaten steeds effectiever op het doel laten ontploffen. Door deze veranderingen is het steeds beter mogelijk om onze kust te verdedigen. De nadruk van een stelling gebaseerd op een verdediging over land verandert langzaam in een stelling die zich tegen een landaanval kan verdedigen maar ook een effectieve bijdrage kan leveren aan onze kustverdediging. De ligging van Erfprins lijkt hier uitermate geschikt voor. Zo wordt er steeds meer nagedacht over het veranderen van het fort in die richting. Dit heeft geleid tot een zeer drastische aanpassing van het fort waarbij de noordzijde (zeezijde) een ware gedaanteverandering heeft ondergaan om ruimte te maken voor kustartillerie. Een situatie die op de dag van vandaag nog duidelijk zichtbaar is.
Hierboven dwarsdoorsnede (ter hoogte van een Nis) van de Gelderland (L) en ons zeefront (R). Hierop is de munitieopslag en opvoer richting het zeefront te zien.
De grote verbouwing van 1878
Hier het fort in zijn oorspronkelijke vorm. Op de volgende platte grond is de (huidige) situatie te zien.
Dit is overigens ook het moment waarop de Gelderland, onze 285 meter lange kazerne, is gebouwd als legering voor meer dan 1.000 manschappen en met 7 nissen als ondersteuning en bevoorrading van de 13 kanons op het zeefront.
Kanons
Op het zeefront hebben in de kustartillerie tijd een drietal typen belangrijke Kanons gestaan.
6 kanons 24 cm L35 (1905-ca 1940)
6 kanons Krupp 24 cm L25 (ca 1900-ca 1940)
4 kanons Krupp 24 cm IJzer (1896-ca 1940)
Op het zeefront hebben in de kustartillerie tijd een drietal typen belangrijke Kanons gestaan.
6 kanons 24 cm L35 (1905-ca 1940)
6 kanons Krupp 24 cm L25 (ca 1900-ca 1940)
4 kanons Krupp 24 cm IJzer (1896-ca 1940)
6 kanons 24 cm L35 ( 1905-ca 1940 )
6 kanons Krupp 24 cm L25
( ca 1900-ca 1940 ) |
4 kanons Krupp 24 cm Ijzer
( 1896-ca 1940 ) |
De Eerste Wereldoorlog
Gedurende de Eerste wereldoorlog is het kamp gebruik om een gedeelte van de gemobiliseerde troepen te huisvesten. Helaas is er niet veel bekend over het hoe en waarom. Vanwege de algemene schaarste aan goederen zijn dit de enige twee foto’s uit die periode waarover de oudheidkunde vereniging beschikt.
Gedurende de Eerste wereldoorlog is het kamp gebruik om een gedeelte van de gemobiliseerde troepen te huisvesten. Helaas is er niet veel bekend over het hoe en waarom. Vanwege de algemene schaarste aan goederen zijn dit de enige twee foto’s uit die periode waarover de oudheidkunde vereniging beschikt.
Hierboven de inrichting van gebouw Gelderland tijdens de mobilisatie.
Bezoek van koningin Wilhelmina c.a. 1916 aan ons kamp.
De Tweede Wereldoorlog
De Duitse bezetter had een andere visie op het gebruik van ons kamp en paste de bestaande bewapening aan volgens hun kwaliteitsnormen. Het gevolg hiervan is dat gedurende deze periode er heel veel is toegevoegd aan de bestaande bebouwing. Hiervan zijn nog heel veel overblijfselen te zien. Met name op het zeefront is het verschil tussen Nederlandse en Duitse bouw goed zichtbaar. Hieronder een FLAK (Flugzeug Abwehr Kanon) batterij in de oorlog en daaronder de restanten die nu nog zichtbaar zijn.
Uiteraard waren onze geallieerde vrienden niet erg blij met de Duitse luchtafweer op Erfprins, en hebben een aantal maal middels een bombardement schade toegebracht aan deze opstellingen. De schade die hierbij is ontstaan is nog steeds goed zichtbaar in gebouw Gelderland.
De Duitse bezetter had een andere visie op het gebruik van ons kamp en paste de bestaande bewapening aan volgens hun kwaliteitsnormen. Het gevolg hiervan is dat gedurende deze periode er heel veel is toegevoegd aan de bestaande bebouwing. Hiervan zijn nog heel veel overblijfselen te zien. Met name op het zeefront is het verschil tussen Nederlandse en Duitse bouw goed zichtbaar. Hieronder een FLAK (Flugzeug Abwehr Kanon) batterij in de oorlog en daaronder de restanten die nu nog zichtbaar zijn.
Uiteraard waren onze geallieerde vrienden niet erg blij met de Duitse luchtafweer op Erfprins, en hebben een aantal maal middels een bombardement schade toegebracht aan deze opstellingen. De schade die hierbij is ontstaan is nog steeds goed zichtbaar in gebouw Gelderland.
Gevangenenkamp Erfprins
Plurk, was een term gebruikt voor mensen die gedurende de Tweede Wereldoorlog, iets “verkeerds” hadden gedaan. Deze mensen werden vanaf de Duitse capitulatie opgepakt door de Binnenlandse Strijdkrachten. Ons fort is gebruikt om deze mensen te interneren en veranderde dus in een gevangenenkamp. Prikkeldraadversperringen, hoge torens met zoeklichten en bewapening moesten de geïnterneerden binnen houden. Ons kamp is tot 1 februari 1948 hiervoor gebruikt. Tot die datum het duurde het eer alle geïnterneerden voor de rechter waren verschenen. Best wel een lange periode als je bedenkt dat er ook heel veel mensen onschuldig waren opgesloten.
28-09-1946
Hierboven een impressie (aquarel) gedurende deze periode gemaakt van het zeefront.
Erfprins naar de Marine 1950
1 maart 1950 is Erfprins overgedragen van de Landmacht ( kustartillerie ) aan de Marine. ( blijkbaar een groot geheim ! )
Marine Kazerne Erfprins.
Marine Kazerne Erfprins.
ca. 2010
't Erfdeel
’t Erfdeel is een vereniging rond 1995 opgezet door de heer Frans Müller, die vanaf halverwege de jaren ‘60 van de vorige eeuw tot 2005 werkzaam is geweest in verschillende functies. De functie die hij het langst bekleedde was die van tekenaar op de tekenafdeling die onze kazerne rijk was. De natuurlijke interesse die hij heeft voor alle oudheidkundige zaken, heeft hem er toe aangezet om als “beschermer” van ons erfgoed op te treden. Door deze instelling heeft hij al veelvuldig zaken van groot belang voor het verhaal achter Erfprins uit en van de vuilnisbak gered en hiermee bewaard voor toekomstige generaties. De werkgroep ‘t Erfdeel heeft nu een kleine maar constante groep vrijwilligers die een aantal ruimten op de kazerne in beheer heeft, waar zij een permanente expositie hebben ingericht met ons erfgoed, die op verzoek te bezichtigen is. Zij verzorgen op regelmatige basis rondleidingen die voor iedereen toegankelijk zijn. Deze rondleiding begint in de Keelpoort, waar zich ook de expositie bevindt , daarna langs de Wassenaar en via de Gelderland naar het Zeefront. Voor deze rondleiding is men gemiddeld twee uur onderweg. Het is ook mogelijk om op verzoek andere historische gebouwen of sites te bezoeken. Voor een rondleiding geldt wel dat men goed ter been dient te zijn, goed schoeisel nodig heeft en niet bang moet zijn voor een beetje veel stof. De oudheidkundige vereniging is continu op zoek naar aanvullingen op onze collectie erfgoed, dus mocht u nog in het bezit zijn van erfgoed (foto’s, documenten, items, maar ook verhalen) bent u uiteraard van harte welkom. ‘t Erfdeel heeft zijn reguliere verenigingsavond op donderdagavond vanaf 7 uur in de Keelpoort.
Ingezonden foto's.....
tour de lasalle v kinsbergen 1954
Namen: sgtvlmnt Gerrit Verschoor,Klpvlmnt Kip,sgtvlmnt Luisterburg,vlmnt Talens, Vlmnt3zm Lasschuijt,sgt hofmeester,sgt geschutskonstabel,vlmnt Tap,sgtsd Visser,??,sgtvlmnt Terlouw,vlmnt Kok
Zeefront op Erfprins,....links op de voorgrond de Oerlikon 20 mm en de 40 mm Bofors.
ouderdag aug64 Erfprins
|
ouderdag aug64 Erfprins
|
ouderdag aug64 Erfprins
|
|
ouderdag aug64 Erfprins