Ongevallen met de Martin Mariner PBM-5A
Reg. 16-300
28-11-55 in gebruik MLD
28-11-55 naar VSQ-321
21-08-59 nieuwe registratie 100
15-01-60 definitief vliegverbod
03-03-60 officieel buiten gebruik gesteld; gesloopt Biak
28-11-55 in gebruik MLD
28-11-55 naar VSQ-321
21-08-59 nieuwe registratie 100
15-01-60 definitief vliegverbod
03-03-60 officieel buiten gebruik gesteld; gesloopt Biak
|
De 16-300 gefotografeerd op het Amerikaanse Norfolk, Chambers Field, de lokatie waar de officiele overdrachten van de Mariners aan de Marineluchtvaartdienst plaatsvonden.
Bovenstaande foto werd op de dag van de officiele overdracht, op 28 november 1955 gemaakt. (foto coll Prudent Staal) Formatievlucht van 3 Mariners van VSQ-321 tijdens een verkenningsvlucht. De 16-300 heeft de bakboord positie ingenomen. |
|
Mooie line up van een kwartet Mariner PBM-5A
machines van VSQ-321 op vliegveld Boroekoe. Van onder naar boven zien staan opgesteld de 16-301, 16-300, 16-302 en helemaal bovenaan de 16-303. (foto collectie Prudent Staal) (ex USN 122081) |
|
Reg. 16-301
221255 in gebruik MLD
221255 naar VSQ-321
260956 ongeval, bij oefenen touch and go's in de Woendi-baai toestel gedeeltijk onder water getrokken na "porpoise" bewegingen; toestel ernstig beschadigd maar gerepareerd; luitenant ter zee van der Minne, luitenant ter zee Goossens ongedeerd
210859 nieuwe registratie 101
150160 definitief vliegverbod
030360 officieel buiten gebruik gesteld, gesloopt Biak
221255 in gebruik MLD
221255 naar VSQ-321
260956 ongeval, bij oefenen touch and go's in de Woendi-baai toestel gedeeltijk onder water getrokken na "porpoise" bewegingen; toestel ernstig beschadigd maar gerepareerd; luitenant ter zee van der Minne, luitenant ter zee Goossens ongedeerd
210859 nieuwe registratie 101
150160 definitief vliegverbod
030360 officieel buiten gebruik gesteld, gesloopt Biak
prachtige detailfoto van een taxiënde Mariner 16-301 van VSQ-321 op MVK Biak eind jaren 50.
Reg. 16-302 ex USN 122085
211255 in gebruik MLD
211255 naar VSQ-8
210859 nieuwe registratie 102
000000 naar VSQ-321
171259 ongeval; tijdens mislukte waterlanding in de Patipi baai, Nederlands Nieuw Guinea (vlak voor Fak Fak) in stukken gebroken en gezonken; het wrak werd op 20 december gelokaliseerd op ongeveer 1 zeemijl west van de ingang van de Salakiti baai in 24 meter diep water; luitenant ter zee vlieger I J. Adriaanse (bootcommandant en 1e vlieger) †, luitenant ter zee vlieger II OC H. K. Bertram (2de vlieger)†, sergeant vliegtuigmakertelegrafist A. J. Wams† , korporaal vliegtuigmakerkonstabel A. T. G. van Baalen † en vliegtuigmakerkonstabel 1 A. W. van Loon † allen omgekomen.
Gewond raakten waarnemer luitenant ter zee 1 G. P. Slikker, eerste meccano sergeantvliegtuigmaker G. Th. D. M. de Bruyn en tweede meccano korporaal vliegtuigmakermotormonteur E. A. Koelhuis. zie krantenberichten onder.
211255 in gebruik MLD
211255 naar VSQ-8
210859 nieuwe registratie 102
000000 naar VSQ-321
171259 ongeval; tijdens mislukte waterlanding in de Patipi baai, Nederlands Nieuw Guinea (vlak voor Fak Fak) in stukken gebroken en gezonken; het wrak werd op 20 december gelokaliseerd op ongeveer 1 zeemijl west van de ingang van de Salakiti baai in 24 meter diep water; luitenant ter zee vlieger I J. Adriaanse (bootcommandant en 1e vlieger) †, luitenant ter zee vlieger II OC H. K. Bertram (2de vlieger)†, sergeant vliegtuigmakertelegrafist A. J. Wams† , korporaal vliegtuigmakerkonstabel A. T. G. van Baalen † en vliegtuigmakerkonstabel 1 A. W. van Loon † allen omgekomen.
Gewond raakten waarnemer luitenant ter zee 1 G. P. Slikker, eerste meccano sergeantvliegtuigmaker G. Th. D. M. de Bruyn en tweede meccano korporaal vliegtuigmakermotormonteur E. A. Koelhuis. zie krantenberichten onder.
Een groep mariniers staan gereed voor de Martin Mariner
16-302 op Manokwari op 5 december 1956; even later zullen ze naar de Wisselmeren worden gebracht om daar de orde te gaan herstellen na een plaatselijke opstand.
foto P. Griep via Mariniersmuseum Rotterdam
16-302 op Manokwari op 5 december 1956; even later zullen ze naar de Wisselmeren worden gebracht om daar de orde te gaan herstellen na een plaatselijke opstand.
foto P. Griep via Mariniersmuseum Rotterdam
|
Opname van Mariner 102 op MVK Biak,ook wel de Boroekoe strip genoemd. deze foto dateert van augustus 1959, 4 maanden later werd de machine afgeschreven na een ongeval in de Patipibaai bij Fak Fak. (Nw Guinea) De 16-303 op Marinevliegkamp Biak kort voor de fatale terugreis naar Nederland. foto coll Prudent Staal |
Reg. 16-303
ex USN 122608
291155 in gebruik MLD
291155 naar VSQ-321
100958 ongeval; na problemen met olietoevoer van bakboordmotor vlak na
de start vanaf Abadan wilde de crew een voorzorgslanding op het vliegveld
uitvoeren; echter, kort voor de landing helde de Mariner plotseling sterk naar
rechts over, met een benedenwaartse neusstand, waarna met de stuurboord
vleugel de grond werd geraakt en het toestel neerstortte en meteen daarna in
brand vloog.
ex USN 122608
291155 in gebruik MLD
291155 naar VSQ-321
100958 ongeval; na problemen met olietoevoer van bakboordmotor vlak na
de start vanaf Abadan wilde de crew een voorzorgslanding op het vliegveld
uitvoeren; echter, kort voor de landing helde de Mariner plotseling sterk naar
rechts over, met een benedenwaartse neusstand, waarna met de stuurboord
vleugel de grond werd geraakt en het toestel neerstortte en meteen daarna in
brand vloog.
- Op 1 februari 1956 is de de P-303 als eerste Mariner klaar voor de dienst in Indië en vertrekt vanaf het MarineVliegKamp Valkenburg voor de lange reis naar de oost, naar de marinebasis Biak in Nieuw-Guinea (het huidige West-Papoea).
- Het groot onderhoud aan de Mariners zal in Nederland worden uitgevoerd, op MarieVliegkamp Valkenburg en bij de Fokkerfabriek in Papendecht. Daarom gaat in maart 1958 de eerste PBM-5a weer op de terugreis naar Nederland, op 11 juni gevolgd door de tweede, de P-303.
- De rampzalige terugreis van de P-303
De reparaties zijn klaar en de nieuwe bemanning zal de Mariner naar Athene vliegen, de volgende stop op de reis.
Direct na de start merkt de piloot dat er weer een olielekkage is in de net vernieuwe bakboordmotor. Hij keert terug naar Abadan, maar vlak voor de landing maakt het toestel opeens een scherpe bocht naar rechts. Een vleugel raakt de grond en de P-303 komt weer in het woestijnzand terecht. Dit keer loopt het minder goed af: Het vliegtuig staat vrijwel meteen geheel in brand.
|
Ondanks de snelle blussing door de brandweer van de dichtbijzijnde raffinaderij van Abadan, komen alle 10 inzittenden - 4 crewleden en 6 mensen van de reparatieploeg - om in de vlammen.
|
|
· De oorzaken
- De P-303 trok bij zijn noodlandingspoging op Abadan vlak boven de grond opeens scherp naar rechts weg, waarna een vleugel de grond raakte. De scherpe draai naar rechts werd veroorzaakt doordat de stuurboord-propeller in "reverse pitch" kwam te staan, de achteruit-stand die alleen gebruikt wordt om na de landing het toestel af te remmen.
|
|
- - Het kan ook zijn dat de piloot, druk bezig het kreupele toestel te laten landen, een bedieningsfout heeft gemaakt. De cockpit van een Mariner is rudimentair en weinig gebruiksvriendelijk ingericht - ergonomisch ontworpen dashboards drongen pas veel later door tot de vliegtuig-cockpits. Het is niet uit te sluiten dat de piloot per vergissing een verkeerde hendel heeft gebruikt tijdens de landing.
Opmerkingen Vliegramp bij de Marine
Nedrlands toestel in Perzië neergestort: tien doden
Nabij Abadan in persië aan de Perzische Golf is vanochtend een twee-motorig Martin-Mariner amfibievliegtuig van de Nederlandse Marine tijdens een zware storm neergestort en in brand geraakt. De tien inzittende verlorenhet leven. Het toestel, dat even voor het ongeluk van Abadan was opgestegen,
melde nog aan de verkeerstoren van Abadan dat het een lekkage had aan zijn olieleiding en dat het zou terugkeren. Het vliegtuig, dat op weg was van Nieuw-Guinea naar Nederland en dat te Karatsji in Pakistan een tussenlanding had uitgevoerd, had vanochtend bij het aanbreken van de dag te Abadan een noodlanding uitgevoerd.
Van het toestel was één motor beschadigd, terwijl er uit een tank benzine lekte, reparaties werden verricht en het toestel startte weer, Opnieuw faalde de motor echter en het vliegtuig stortte neer en brandde uit. Het toestel miste maar nauwelijks de te Abadan staande grootste olieraffinaderij ter wereld. Er werd daar alarm gegeven en tal van brandweerwagens werden gereed gehouden. De piloot, die kennelijk een noodlanding wilde uitvoeren, slaagde er in de raffinaderij te ontwijken, doch het toestel stortte neer op het vliegveld.
De gehele romp van het vliegtuig scheen gedrenkt te zijn in de benzine uit de nog steeds lekkende tank. Toen het toestel de grond raakte, begon het onmiddellijk te branden. De brandweer van de luchthaven werkte koortsachtig om de brand te bedwingen en de inzittende te bevrijden, doch zonder succes. De tien verkoolde lichamen werden geborgen toen de brand eindelijk bedwongen was.
Een groep deskundigen van de Perzische burgerluchtvaart is vanmiddag in Abadan aangekomen om een onderzoek in te stellen. De Nederlandse ambassadeur in Perzië, de heer P.Hackenberg, was bij hen. Volgens een employé van het vliegveld brandde het toestel reeds voor het neerkwam.
Nedrlands toestel in Perzië neergestort: tien doden
Nabij Abadan in persië aan de Perzische Golf is vanochtend een twee-motorig Martin-Mariner amfibievliegtuig van de Nederlandse Marine tijdens een zware storm neergestort en in brand geraakt. De tien inzittende verlorenhet leven. Het toestel, dat even voor het ongeluk van Abadan was opgestegen,
melde nog aan de verkeerstoren van Abadan dat het een lekkage had aan zijn olieleiding en dat het zou terugkeren. Het vliegtuig, dat op weg was van Nieuw-Guinea naar Nederland en dat te Karatsji in Pakistan een tussenlanding had uitgevoerd, had vanochtend bij het aanbreken van de dag te Abadan een noodlanding uitgevoerd.
Van het toestel was één motor beschadigd, terwijl er uit een tank benzine lekte, reparaties werden verricht en het toestel startte weer, Opnieuw faalde de motor echter en het vliegtuig stortte neer en brandde uit. Het toestel miste maar nauwelijks de te Abadan staande grootste olieraffinaderij ter wereld. Er werd daar alarm gegeven en tal van brandweerwagens werden gereed gehouden. De piloot, die kennelijk een noodlanding wilde uitvoeren, slaagde er in de raffinaderij te ontwijken, doch het toestel stortte neer op het vliegveld.
De gehele romp van het vliegtuig scheen gedrenkt te zijn in de benzine uit de nog steeds lekkende tank. Toen het toestel de grond raakte, begon het onmiddellijk te branden. De brandweer van de luchthaven werkte koortsachtig om de brand te bedwingen en de inzittende te bevrijden, doch zonder succes. De tien verkoolde lichamen werden geborgen toen de brand eindelijk bedwongen was.
Een groep deskundigen van de Perzische burgerluchtvaart is vanmiddag in Abadan aangekomen om een onderzoek in te stellen. De Nederlandse ambassadeur in Perzië, de heer P.Hackenberg, was bij hen. Volgens een employé van het vliegveld brandde het toestel reeds voor het neerkwam.
Van een van onze verslaggevers
Verongelukt Nederlands toestel
vertoonde tal van gebreken
Abadan presteerde wel relening
maar verleende geen service
Negen weken lang is de Martin Mariner P-303, dir gisteren bij Abadan in brand vloog en neerstortte, onderweg geweest van Biak op Nieuw-Guinea mat bestemming Valkenburg (ZH). Voordat een defect in de benzineleiding dit rampzalige ongeluk (waarbij tien marinemannen de dood vonden) kon veroorzaken, waren reeds verschillende keren eerder op de reis gebreken gekonstateerd. Het toestel verbleef een week op Borneo met een lekke benzineleiding en vloog een gedeelte van het traject Karachi-Abadan op één motor, die ook al keuren vertoonde. Deze feiten zijn heden duidelijk geworden, nu het ons is gelukt de fatale reis van de Mariner P-303, die voor reviesie naar Nederland werd gevlogen, vanaf de start op Biak na te gaan.
het verloop is als volgt geweest: de Mariner vertrekt op 11 juli uit Biak. Nog maar kort na de start ontdekt de negenkoppige bemanning (marine personeel, dat zijn tijd op Nieuw-Guinea had uitgediend en naar Nederland werd overgeplaatst) dat de benzineleiding lek is. Op Laboean, een eiland voor de kust van Brits Noord-Borneo, wordt geland en de commandant seint naar Biak dat het toestel defect is en niet verder kan reizen. Op 15 Juli arriveert op Laboean een Mariner uit Biak met materiaal en reparatiepersoneel. Op 16 juli
start de Mariner P-303 opieuw en koerst - na bijna een week op Laboean te hebben vastgezeten - naar Singapore. Van singapore vliegt het toestel via Ceylon naar karachi. Het scheme is zo versneld, dat telkens een dag wordt gevlogen en een dag rust wordt gehouden.
In Karachi blijft het toestel aan de grond in verband met de dreigende toestand in het Miden-Oosten. Het blijkt niet verantwoord over Irak, Jordanië of de Libanon te vliegen met een militair vliegtuig als de Marinair, dat geen grote hoogte kan bereiken. Op Valkenburg krijget luitenant-ter-zee-vlieger 1e klasse T.M.A.Hoebink uit Voorschoten, oud oorlogsvlieger
opdracht naar Karachi te vliegen om de situatie met de Mariner ter plaatse onder ogen te zien. Luitenant Hoebink arriveert in karachi en besluit het toestel in ieder gevan naar Abadan te vliegen.
Aldus gescie. Maar onderweg van Karachi naar Abadan valt een van de motoren uit. Luitenant Hoebink waagt het erop en bereikt op één motor op 23 augustus de luchthaven van Abadan, die ligt te blakeren in een enorme hitte van 52 graden Celcius. Boven het vliegveld gekomen probeert men radio-contact te krijgen, maar dat lukt niet. Anderhalf uur duurt het, alvorens de verkeerstoren antwoord geeft en al die tijd cirkelt het toestel op één motor boven Abadan. Als de kist goed en wel aan de grond staat, blijkt dedienstdoende telegrafist aan de radio geslapen te hebben.....
Weldra blijkt het de bemanning dat niet alleen de motoren versleten zijn geraakt, maar dat het toestel ook stevig "verankerd" staat in het door de hitte zacht geworden asfalt van de luchthaven. De luchthaven presenteert de bemanning weldra de rekening van het beschadigde asfalt en werkt bepaald niet mee ter oplossing van de geschiedenis.
Het ministerie in Den Haag stuurt op de noodkreten van de bemanning twee Dakota's naar Abadan. In de ene worden twee nieuwe vliegtuigmotoren vervoerd, in de andere personeel om de motoren te plaatsen. De bemanning krijgt de opdracht met luitenant Hoebink per Dakota naar Nederland terug te keren. Maarals die Dakota startklaar staat, komt er opeens de order niet op te stijgen, omdathetniet vertrouwd wordt geacht over het miden-Oosten te vliegen. De KLM verleent daarop bemiddeling en zet de tien marinemannen in een lijntoestel, dat van Tokio onderweg is naar Amsterdam. De Mariner staat intussen nog steeds muurvast in de asfaltblubber van de luchthaven.
Nieuwe motoren.
De reparatieploeg heeft de oude en versleten motoren vervangen door de nieuwe, welk karwij (gezien de outillage ter plaatse) een flinke tijd in beslagneemt. Een proeftochtje mislukt en na een start - begin septembe- moet de Mariner al dadeluijk weer landen om opnieuw - en niet bepaald zacht - in het asfalt te belanden. Opnieuw bekijkt de reparatie ploeg het toestel en repareert. Luitenant Hoebink - inmiddels terug op Valkenburg- krijgt opnieuw opdracht het toestel te gaan halen en per KLM vliegt hij naar Abadan met enkele collega's
----- helaas onvolledig, rest van het artikel onbekend-----
Verongelukt Nederlands toestel
vertoonde tal van gebreken
Abadan presteerde wel relening
maar verleende geen service
Negen weken lang is de Martin Mariner P-303, dir gisteren bij Abadan in brand vloog en neerstortte, onderweg geweest van Biak op Nieuw-Guinea mat bestemming Valkenburg (ZH). Voordat een defect in de benzineleiding dit rampzalige ongeluk (waarbij tien marinemannen de dood vonden) kon veroorzaken, waren reeds verschillende keren eerder op de reis gebreken gekonstateerd. Het toestel verbleef een week op Borneo met een lekke benzineleiding en vloog een gedeelte van het traject Karachi-Abadan op één motor, die ook al keuren vertoonde. Deze feiten zijn heden duidelijk geworden, nu het ons is gelukt de fatale reis van de Mariner P-303, die voor reviesie naar Nederland werd gevlogen, vanaf de start op Biak na te gaan.
het verloop is als volgt geweest: de Mariner vertrekt op 11 juli uit Biak. Nog maar kort na de start ontdekt de negenkoppige bemanning (marine personeel, dat zijn tijd op Nieuw-Guinea had uitgediend en naar Nederland werd overgeplaatst) dat de benzineleiding lek is. Op Laboean, een eiland voor de kust van Brits Noord-Borneo, wordt geland en de commandant seint naar Biak dat het toestel defect is en niet verder kan reizen. Op 15 Juli arriveert op Laboean een Mariner uit Biak met materiaal en reparatiepersoneel. Op 16 juli
start de Mariner P-303 opieuw en koerst - na bijna een week op Laboean te hebben vastgezeten - naar Singapore. Van singapore vliegt het toestel via Ceylon naar karachi. Het scheme is zo versneld, dat telkens een dag wordt gevlogen en een dag rust wordt gehouden.
In Karachi blijft het toestel aan de grond in verband met de dreigende toestand in het Miden-Oosten. Het blijkt niet verantwoord over Irak, Jordanië of de Libanon te vliegen met een militair vliegtuig als de Marinair, dat geen grote hoogte kan bereiken. Op Valkenburg krijget luitenant-ter-zee-vlieger 1e klasse T.M.A.Hoebink uit Voorschoten, oud oorlogsvlieger
opdracht naar Karachi te vliegen om de situatie met de Mariner ter plaatse onder ogen te zien. Luitenant Hoebink arriveert in karachi en besluit het toestel in ieder gevan naar Abadan te vliegen.
Aldus gescie. Maar onderweg van Karachi naar Abadan valt een van de motoren uit. Luitenant Hoebink waagt het erop en bereikt op één motor op 23 augustus de luchthaven van Abadan, die ligt te blakeren in een enorme hitte van 52 graden Celcius. Boven het vliegveld gekomen probeert men radio-contact te krijgen, maar dat lukt niet. Anderhalf uur duurt het, alvorens de verkeerstoren antwoord geeft en al die tijd cirkelt het toestel op één motor boven Abadan. Als de kist goed en wel aan de grond staat, blijkt dedienstdoende telegrafist aan de radio geslapen te hebben.....
Weldra blijkt het de bemanning dat niet alleen de motoren versleten zijn geraakt, maar dat het toestel ook stevig "verankerd" staat in het door de hitte zacht geworden asfalt van de luchthaven. De luchthaven presenteert de bemanning weldra de rekening van het beschadigde asfalt en werkt bepaald niet mee ter oplossing van de geschiedenis.
Het ministerie in Den Haag stuurt op de noodkreten van de bemanning twee Dakota's naar Abadan. In de ene worden twee nieuwe vliegtuigmotoren vervoerd, in de andere personeel om de motoren te plaatsen. De bemanning krijgt de opdracht met luitenant Hoebink per Dakota naar Nederland terug te keren. Maarals die Dakota startklaar staat, komt er opeens de order niet op te stijgen, omdathetniet vertrouwd wordt geacht over het miden-Oosten te vliegen. De KLM verleent daarop bemiddeling en zet de tien marinemannen in een lijntoestel, dat van Tokio onderweg is naar Amsterdam. De Mariner staat intussen nog steeds muurvast in de asfaltblubber van de luchthaven.
Nieuwe motoren.
De reparatieploeg heeft de oude en versleten motoren vervangen door de nieuwe, welk karwij (gezien de outillage ter plaatse) een flinke tijd in beslagneemt. Een proeftochtje mislukt en na een start - begin septembe- moet de Mariner al dadeluijk weer landen om opnieuw - en niet bepaald zacht - in het asfalt te belanden. Opnieuw bekijkt de reparatie ploeg het toestel en repareert. Luitenant Hoebink - inmiddels terug op Valkenburg- krijgt opnieuw opdracht het toestel te gaan halen en per KLM vliegt hij naar Abadan met enkele collega's
----- helaas onvolledig, rest van het artikel onbekend-----
